آپنه خواب چیست و جراحی لاغری چگونه آن را درمان می‌کند؟

آپنه خواب به معنای قطع تنفس در زمان خواب است. یکی از انواع رایج آپنه خواب، آپنه انسدادی خواب (OSA) است که به‌دلیل بسته‌شدن مجاری هوایی رخ می‌دهد. آپنه انسدادی خواب در 10 تا 30 درصد از مردم ایالات متحده مشاهده می‌شود. شیوع تخمین‌زده شده در آمریکای شمالی تقریباً 15 تا 30 درصد در مردان و 10 تا 15 درصد در زنان است.

تحقیقات نشان می‌دهند که چاقی خطر ابتلا به بیماری های چاقی مانند: مشکلات تنفسی مانند آسم، آپنه انسدادی خواب (OSA) و سندرم هیپوونتیلاسیون چاقی را افزایش می‌دهد. با توجه به ارتباط مشهود بین چاقی و آپنه خواب، جراحی لاغری می‌تواند در مواردی که لازم است به برطرف این مشکل کمک کند. از انجا که تنها آپنه انسدادی با چاقی در ارتباط است و می‌تواند با جراحی لاغری کنترل شود، این مقاله به این نوع آپنه می‌پردازد.

آپنه انسدادی چیست و چه عوارضی دارد؟

«آپنه انسدادی خواب» یعنی «قطع تنفس به دلیل انسداد در خواب». این عارضه معمولاً به‌علت مسدودشدن راه هوایی در طول خواب ایجاد می‌شود. بافت‌هایی که به باز نگه‌داشتن راه هوایی کمک می‌کنند، پس از به خواب‌رفتن فرد، به‌طور طبیعی شل می‌شوند. اگرچه این شل شدن بر تنفس بیشتر افراد تأثیر نمی‌گذارد، اما می‌تواند راه هوایی باریک را در افراد چاق یا افرادی که سایر عوامل خطر ابتلا به آپنه انسدادی را دارند تنگ‌تر کند و حتی سبب مسدود شدن آن شود.

افرادی که دچار تنگی خفیف راه هوایی هستند ممکن است در شب خروپف کنند، درحالی‌که افرادی که تنگی قابل توجهی دارند در دوره‌هایی از خواب، تنفس آنها متوقف می‌شود به عبارت دیگر دچار آپنه انسدادی خواب می‌شوند. آپنه انسدادی خواب باعث می‌شود که فرد در شب به‌طور مکرر از خواب بیدار شود و همچنین نوساناتی در سطح اکسیژن و دی اکسید کربن خون او ایجاد شود که هر دوی این موارد خطر عوارض مختلف سلامتی را افزایش می‌دهند. اگر این آپنه انسدادی به‌شکل مکرر و در طولانی مدت رخ دهد، می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری به سلامت فرد وارد کند. آسیب قلبی و در نهایت نارسایی قلبی یکی از این مشکلات است. آپنه خواب باعث افزایش فشار در رگ‌های خونی اطراف قلب و برخی از حفره‌های خود قلب شده و به این ارگان فشار وارد می‌کند و در نهایت سبب آسیب به عضله قلب می‌شود. افسردگی و تندخویی نیز از نتایج دیگر آپنه خواب هستند.

چاقی چه ارتباطی با آپنه خواب دارد؟

خطر ابتلا به آپنه انسدادی خواب با افزایش BMI فرد یا همان شاخص توده بدنی افزایش می‌یابد. چاقی می‌تواند قطر راه هوایی را کاهش دهد، ظرفیت ریه‌ها را کم کند و احتمال شل‌شدن بافت‌های گلو و مسدود‌شدن راه‌های تنفسی را بیشتر کند.

اگرچه چاقی خطر ابتلا به آپنه انسدادی خواب را در افراد افزایش می‌دهد، برخی از کارشناسان معتقدند که ممکن است عکس این موضوع نیز صادق باشد. یعنی ابتلا به آپنه خواب ممکن است خطر چاقی را افزایش دهد. دلیل آن هم این است که آپنه می‌تواند بر هورمون لپتین تاثیر بگذارد. لپتین هورمونی است که به بدن کمک می‌کند تا تشخیص دهد چه زمانی سیر و چه زمانی گرسنه است؛ بنابراین تغییر در هورمون لپتین می‌تواند با تغییر میزان دریافت غذا و برخی دیگر از مکانیزم‌ها سبب چاقی شود. علاوه بر این، آپنه خواب ممکن است سبب شود بدن نسبت لپتینِ افزایش یافته، مقاومت پیدا کند. دلیل آن هم این است که اختلالات تنفسی در شب باعث ترشح کورتیزول می‌شود که بر مقاومت بدن نسبت به لپتین اثر می‌گذارد. افراد مبتلا به مقاومت به لپتین کمتر احساس سیری می‌کنند که منجر به افزایش مصرف غذا و افزایش وزن می‌شود.

فشار مثبت مداوم راه هوایی (CPAP) نیز می‌تواند باعث افزایش وزن شود. CPAP رایج‌ترین درمان برای آپنه خواب است و در کاهش علائم در اکثر افراد مبتلا به آپنه خواب موثر است. پزشکان مطمئن نیستند که چرا برخی افراد پس از شروع درمان، وزن اضافه می‌کنند؛ با این حال نمیتوان برای جلوگیری از اضافه وزن درمان را متوقف کرد.

چگونه جراحی لاغری بر آپنه خواب تأثیر می‌گذارد؟

درمان چاقی می‌تواند به پیشگیری یا کاهش عوارض مرتبط با BMI بالا، از جمله آپنه انسدادی خواب کمک کند. اگرچه همیشه ورزش و رژیم غذایی از قدم‌های اولیه و مهم برای کاهش وزن هستند، اما در برخی از شرایط، جراحی کاهش وزن برای لاغری لازم است.

کاهش وزن به دنبال جراحی لاغری، انسدادهای تنفسی شبانه را کاهش می‌دهد، فشارخون را بهبود می‌بخشد و سلامت کلی فرد را بهتر می‌کند.

البته همان‌طور که در مقدمه ذکر شد، باید در نظر داشته باشید که این تاثیرات مثبت تنها زمانی مشاهده می‌شود که آپنه خواب از نوع انسدادی باشد. همین‌طور هم باید در نظر بگیرید که جراحی لاغری یک درمان کامل برای آپنه انسدادی خواب نیست، بلکه تا حد زیادی به برطرف‌شدن آن کمک می‌کند.

سه نوع آپنه خواب وجود دارد: آپنه انسدادی خواب (OSA)، آپنه خواب مرکزی (CSA) و آپنه خواب مختلط. آپنه انسدادی خواب شایع ترین است و 84 درصد از تشخیص‌های آپنه خواب را پوشش می‌دهد. بنابراین احتمال این‌که آپنه خواب از نوع انسدادی باشد و با کاهش وزن از شدت آن کاسته شود زیاد است.

کدام جراحی لاغری بیشتر بر درمان آپنه تنفسی اثر دارد؟

دو عمل معده رایج توسط جراحان لاغری برای درمان چاقی، آپنه خواب ناشی از آن و سایر مشکلات مرتبط با چاقی مانند دیابت نوع 2 و فشار خون بالا توصیه می‌شود: بای پس معده Roux-en-Y و گاسترکتومی اسلیو لاپاروسکوپی (آستین معده).

می‌توان گفت خود این جراحی‌ها نیستند که بر بهبود آپنه خواب تاثیر دارند، بلکه در حقیقت کاهش وزن این کار را انجام می‌دهد. نوع جراحی را پزشک با توجه به شرایط شما مشخص می‌کند.

چه مدت پس از جراحی لاغری آپنه خواب بهتر می‌شود؟

بیماران چاق در طی دو سال اول پس از جراحی، بین 50 تا 80 درصد وزن اضافی بدن خود را از دست می‌دهند. با کاهش وزن، بافت چربی اطراف گلو نیز کاهش می‌یابد و در نتیجه راه هوایی گشاد می‌شود. کاهش این چربی سبب می‌شود که فروافتادگی بافت‌های شل در طول خواب کمتر شده و آپنه انسدادی بهبود یابد.

با توضیحات داده شده مشخص می‌شود که بیمار همزمان با تجربه کاهش وزن، بهبود آپنه خواب را شاهد خواهد بود و از آنجا که بیشترین کاهش وزن در دوسال اول بعد از جراحی است، می‌توانید امیدوار باشید که در این مدت آپنه خواب تا حد زیادی بهبود پیدا کند.

سخن آخر

آپنه خواب به معنای قطع تنفس در خواب است که ممکن است چندین ثانیه طول بکشد و سبب مشکلات مختلفی برای سلامت فرد گردد. شایع‌ترن نوع آپنه خواب، آپنه خواب انسدادی است که در آن بافت‌های شل گلو، مجاری هوایی را مسدود می‌کنند. در افراد چاق، این بافت‌ها به‌مقدار بیشتری وجود دارند و در نتیجه راه هوایی راحت‌تر مسدود می‌شود. در موارد آپنه خواب انسدادی در افراد چاق، جراحی لاغری می‌تواند با کمک به کاهش وزن، چربی و بافت شل اطراف راه‌های هوایی را کاهش داده و به جلوگیری از مسدود‌شدن این راه‌ها کمک کند.

برای اطلاع بیشتر به متخصص و دکتر عمل لاغری و جراحی عمومی و فلوشیپ جراحی های کم تهاجمی از انگلسـتان دکتر زندی مراجعه فرمایید.