تب دنگی یک بیماری ویروسی است که توسط ویروس دنگی با نام اختصاری DENV در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر شیوع پیدا کرده و از طریق نیش حشرات آلوده، به ویژه پشه‌های Aedes aegypti و Aedes albopictus ( آئدس )، به انسان منتقل می‌شود. اولین نمونه پیدایش تب دنگی به حوالی قرن دوم در چین باز می‌گردد که البته گویا علائم بسیار شبیه بوده و تشخیص قطعی‌ای حاصل نشده . این بیماری در قرون بعد در آفریقا و آمریکای‌جنوبی گسترش پیدا کرد و بالاخره نوع جدیدی از بیماری با نام تب دنگی کشف شد. اوج شیوع این بیماری طبق آمارگیری بعد از جنگ جهانی دوم گزارش شده‌است. در دوره‌های بعد با توجه به پیشرفت علم و دانش پزشکی برای کنترل این نوع تب، واکسن تعبیه شد و راه‌های درمانی مختلفی نیز برای جلوگیری از شیوع آن نیز پیدا شد. جالب است بدانید این بیماری ویروسی است و این ویروس‌ها از جنس فلیویروس‌ها Flavivirus هم‌چنین از خانواده فلیویریده هستند و شامل چهار تیپ مختلف می‌شوند. اغلبا درصورت وجود ویروس در بدن در ابتدای بیماری، نشانه خاصی بروز داده نمی‌شود.
علائم تب دنگی
علائم اصلی معمولاً بین 3 تا 14 روز پس از عفونت بروز پیدا می‌کنند، در ادامه به بررسی این علائم می‌پردازیم. تب دنگی شامل:
- تب ناگهانی
- درد شدید عضلات و مفاصل
- سردرد شدید
- درد پشت و درد چشم‌ها
- وجود خون در مدفوع یا استفراغ
- در مواردی کهیر
- بی‌قراری و رنگ پریدگی
- خونریزی از لثه
- بثورات پوستی
- کمردرد و خونریزی‌های مختلف از جمله خونریزی از بینی، لثه‌ها، پوست و دستگاه گوارش
در موارد شدیدتر، که به عنوان تب دنگی همراه با عوارض شناخته می‌شود، علائمی مانند کاهش پلاکت‌های خون، افزایش نشت پلاسما از عروق خونی و اختلال در عملکرد ارگان‌ها مشاهده می‌شود. این وضعیت می‌تواند منجر به شوک هموراژیک و حتی مرگ شود. درباره بثورات پوستی باید گفت که این بثورات بعد از سه الی چهار روز در افراد ظاهر می‌شوند و اکثرا به شکل لکه و دونه‌های قرمز هستند. تشخیص تب دنگی بر اساس علائم بالینی و آزمایش‌های خونی صورت می‌گیرد و درمان اصلی آن بیشتر استراحت فیزیکی و جسمی محسوب می‌شود هم‌چنین شامل تأمین مایعات، تسکین درد و تب و پایش وضعیت بالینی بیمار است. در موارد شدید، بستری در بیمارستان و مراقبت‌های ویژه هم ممکن است لازم باشد.
یک روش بسیار موثر و درمان سریع برای افرادی که اضافه وزن بالایی دارند، انجام انواع عمل لاغری از جمله جراحی اسلیو معده یا عمل بای‌پس معده است که از شایع ترین عمل معده می‌باشند و حتما باید توسط یک متخصص مجرب انجام شود.
عوامل ایجاد تب دنگی
ویروس
همان‌طور که پیش‌تر در این مقاله گفتیم وجود ویروس ناقله از حشراتی به ویژه پشه و وارد شدن آن به بدن انسان اولین عاملی است که در ابتلاء تاثیرگذار است و علاوه بر تب دونگی ممکن است مشکلات دیگری نیز برای افراد ایجاد کند. نکته قابل توجه این است که ابتلاء به یکی از این سروتیپ‌ها برای مدت کوتاهی ایمنی نسبی در برابر همان سروتیپ ایجاد می‌کند، اما فرد هم‌چنان در معرض خطر ابتلا به سروتیپ‌های دیگر قرار دارد و در صورت انتقال ویروس دوز بیشتر می‌شود و خطر مرگ افزایش پیدا می‌کند.
شرایط محیطی
شرایط محیطی و آب و هوایی نقش مهمی در گسترش تب دنگی دارند. مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری با دمای بالا و رطوبت زیاد شرایط مناسبی برای تکثیر و فعالیت پشه‌ها را فراهم می‌کنند. بارندگی‌های فصلی و تجمع آب‌های راکد نیز محیط خوبی را برای تخم‌ریزی پشه‌ها ایجاد می‌کنند. تغییرات اقلیمی نیز ممکن است باعث گسترش مناطق جغرافیایی شود که در آن‌ها پشه‌های ناقل قادر به زندگی و تکثیر هستند.
حشرات ناقل
پشه‌های آنس تا به این‌جا نقش اصلی را در انتقال ویروس دنگی ایفا کرده‌اند. این پشه‌ها عمدتاً در نزدیکی محل‌های زندگی انسان‌ها به‌سر می‌برند. همان‌طور که گفتیم این نوع پشه در آب‌های راکد، مانند ظروف آب، گلدان‌ها، و لاستیک‌های دور انداخته شده، تخم‌گذاری می‌کنند و اکثرا در ساعات صبح و غروب، فعال هستند و نیش می‌زنند.
مسافرت های داخلی و خارجی
جابجایی انسانی و علی الخصوص سفرهای بین‌المللی نیز نقش مهمی در گسترش تب دنگی دارند. مسافران می‌توانند این ویروس را مانند ویروس کرونا به مناطق جدید منتقل کنند و باعث شیوع بیماری در مناطقی شوند که قبلاً تب دنگی در آن‌ها شایع نبوده است. افزایش سفرهای بین‌المللی و تجارت جهانی نیز به گسترش پشه‌های ناقل کمک می‌کند.
سیستم ایمنی بدن
سیستم ایمنی بدن در شدت و نوع بیماری نقش دارد. افرادی که برای اولین بار به یکی از سروتیپ‌های ویروس دنگی مبتلا می‌شوند، ممکن است علائم خفیف تا متوسط را تجربه کنند. اما افرادی که قبلاً به یکی از سروتیپ‌های ویروس دنگی مبتلا شده‌اند و سپس به سروتیپ دیگری مبتلا می‌شوند، همان‌طور که قبلا به آن اشاره شد ممکن است به تب دنگی شدیدتر یا تب دنگی هموراژیک مبتلا شوند. این امر به دلیل پاسخ ایمنی متقاطع بدن به ویروس‌های مختلف دنگی است که می‌تواند باعث تشدید علائم بیماری شود و حتی خطر مرگ را به انسان نزدیک‌تر سازد .
درمان تب دنگی
درباره راه‌های درمان تب دنگی باید بگویم که متاسفانه هنوز راه قطعی برای همه بیماران مبتلاء به این ویروس تشخیص داده نشده‌است و مبنا پاسخگویی سیستم ایمنی افراد به روش‌های درمان است اما اگر بخواهیم به معرفی چند راه درمانی بپردازیم باید به وجود واکسن ، داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و آسپرین و استامینوفن اشاره کرد . در ادامه به معرفی چند راه درمانی خانگی برای درمان تب دنگی می‌پردازیم.
برخی روش های درمانی خانگی
- استراحت فیزیکی
- مصرف مایعات فراوان
- مصرف داروهای مسکن و غیر استروئیدی
- کمپرس آب سرد
- رژیم غذایی مناسب با وزن و متابولیسم بدنی بیمار
طبق اخبار، متاسفانه در هفته‌های اخیر گزارش چند کیس مشکوک به تب دنگی در ایران ثبت شده‌است و باید آگاهی مردم درباره وجود چنین بیماری خطرناکی افزایش پیدا کند و با ارتقا ایمنی بدن خود در مقابله بااین بیماری آمادگی لازم را داشته باشند.
سخن آخر
یکی از اهداف ما جهت انتشار این مقاله در حقیقت شناخت بیشتر همراهان سایت دکتر زندی با بیماری‌های جدید و هم‌چنین شناخت روند آلودگی مربوط به بیماری‌های ویروسی بود. در صورت مشاهده علائم مرتبطی که در این یادداشت ذکرشده، در خود و اطرافیانتان، حتما با پزشک ارتباط بگیرید.
