اگر شما هم جزء آن دسته از افرادی هستید که سال‌ها با چاقی درگیر بوده و انواع رژیم لاغری را امتحان کرده‌اید، حتما با کلمه‌ی متابولیسم و تاثیر آن بر روی لاغری آشنا هستید. به زبان ساده شما برای اینکه بتوانید در بازه‌ی زمانی صحیح چربی اضافی از دست بدهید و لاغر بشوید، باید متابولیسم پایه‌ی بالایی داشته باشید. در واقع بخش بزرگی از روند لاغری و چربی سوزی شما به عدد متابولیسم و سوخت و ساز بدنتان مربوط می‌شود. فردی که متابولیسم بالایی دارد، بدنش حین استراحت هم چربی‌سوزی دارد. به همین دلیل است بعضی افراد حتی با وجود اینکه بیشتر از شما غذا می‌خورند هم چاق نمی‌شوند.
در ادامه‌ی مطلب به نقش دقیق متابولیسم و تاثیر آن در لاغری می‌پردازیم.
یک روش بسیار موثر و درمان سریع برای افرادی که اضافه وزن بالایی دارند، انجام انواع عمل لاغری از جمله جراحی اسلیو معده یا عمل بای‌پس معده است که از شایع ترین عمل معده می‌باشند و حتما باید توسط یک متخصص مجرب انجام شود.
متابولیسم چیست
به تمام فرآیند‌هایی که بدن برای تبدیل غذا و نوشیدنی به انرژی انجام می‌دهد، متابولیسم می‌گویند. در واقع ما انرژی مورد نیاز روزانه برای انجام تمام فعالیت‌های ذهنی و فیزیکی را از متابولیسم می‌گیریم. به بیان دیگر به واکنش شیمیایی سلول‌های بدن ما که غذا را به انرژی حیاتی و ضروری برای حفظ سلامت ارگان‌ها و کارکرد بهتر اعضای بدن تبدیل می‌کنند، متابولیسم می‌گویند.
متابولیسم پایه چیست
همانطور که پیش‌تر گفته شد شما برای انجام فعالیت‌های روزانه و معمول خود از قبیل راه رفتن و حرکت کردن، نشستن و برخاستن، انجام فعالیت‌های ذهنی، درس خواندن، کار کردن و فعالیت‌های داخلی مثل: تولید سلول، به جریان انداختن خون، هضم غذا، عملکرد سیستم عصبی و مغز و به‌طور خلاصه تمام کارهای روزمره‌ی خود به یک سطح پایه و اولیه‌ای از انرژی احتباج دارید. این انرژی پایه و اولیه که برای ادامه‌ی حیات شما ضروری است، همان متابولیسم پایه یا BMI شما است.
اندازه گیری متابولیسم یا BMI
برای اندازه گیری دقیق‌تر متابولیسم آزمایش‌های متفاوتی در آزمایشگاه‌ها وجود دارد که جواب درست و دقیق‌تری به شما می‌دهد اما اگر صرفا می‌خواهید از حدود متابولیسم خود اطلاع پیدا کنید می‌توانید از فرمول زیر کمک بگیرید.
برای آقایان فرمول اندازه گیری به شرح زیر است:
۸۸.۳۶۲ + ( ۱۳.۳۹۷ x وزن آقا به کیلوگرم ) + (۴.۷۹۹ x قد آقا به سانتی‌متر) – (۵.۶۷۷ x سن آقا)
و خانم‌ها:
۴۴۷.۵۹۳ + ( ۹.۲۴۷ x وزن خانم به کیلوگرم) + (۳.۰۹۸ x قد خانم به سانتی متر) – (۴.۳۳۰ x سن خانم)
برای محاسبه‌ی شاخص توده‌ی بدنی یا BMI می‌توانید از لینک قبل در سایت دکتر زندی استفاده کنید.
متابولیسم بالا
متابولیسم بالا یا سریع در افرادی وجود دارد که سرعت سوخت و ساز بالاتری دارند. در واقع این افراد در یک بازه‌ی زمانی معین و مشابه و حتی فعالیت جسمانی یکسان با افرادی با متابولیسم پایین، کالری بیشتری می‌سوزانند. میانگین انرژی لازم برای انجام فعالیت‌های روزانه برای خانم‌ها 1400 کالری و این عدد برای آقایان 1700 کالری در روز است.
باید به این نکته توجه داشت که این عدد با توجه به هدف، وضعیت سلامتی و چندین عامل دیگر که پزشک تعیین می‌کند، می‌تواند متغیر باشد.
متابولیسم پایین
برخلاف متابولیسم بالا، بدن افراد با متابولیسم پایین نمی‌تواند غذا و مواد معدنی را به درستی و سرعت بالا به انرژی تبدیل کند. بنابراین متعاقبا این افراد مقدار سوخت و ساز پایین‌تری دارند و کالری کمتری می‌سوزانند. معمولا افرادی که متابولیسم پایه‌ی کمتری دارند، از خستگی، چاقی مفرط و دیگر مشکلات مربوط به سلامتی رنج می‌برند.
راهکار‌های موثر برای تنظیم متابولیسم بدن
با توجه به فواید و نقش مهم متابولیسم بالا در سلامتی ، افراد زیادی به دنبال راهکار‌ها و عواملی که باعث بالا بردن و تنظیم متابولیسیم می‌شود هستند. در ادامه به نکات مهمی که در تنظیم و بالا بردن متابولیسم و در نتیجه بهبود سلامتی شما می‌شود، می‌پردازیم.
نقش متابولیسم در لاغری
متابولیسم بالا و افزایش نرخ متابولیسم بدن تاثیر مستقیمی بر کالری سوزی بیشتر دارد. بنابراین افرادی که سرعت سوخت و ساز بالاتری دارند، بدنشان به طور خودکار و در ساده‌ترین فعالیت‌های بدنی هم انرژی و کالری سوزی دارند.
به همین دلیل اگر قصد دارید به طور اصولی و سالم لاغر شوید و برای چربی‌سوزی شکم بهتر است از عواملی که باعث افزایش سوخت و ساز بدنتان می‌شود غافل نشوید.
تاثیر ورزش بر بالا بردن متابولیسم
طبق نتایج تحقیقات، ورزش منظم و پیوسته در بالا بردن متابولیسم بدن تاثیر دارد. در واقع بعد از انجام ورزش های لاغری، مخصوصا ورزش‌هایی که باعث عضله سازی شما در دراز مدت می‌شود، سرعت سوخت و ساز بدنتان افزایش می‌یابد.
بنابراین از میان ورزش‌ها پیشنهاد می‌شود تمریناتی را که باعث عضله سازی بیشتر می‌شوند مثل تمرینات بدن‌سازی و قدرتی را انجام دهید.
تغذیه‌ی مناسب برای بالا بردن متابولیسم بدن
موثر‌ترین و ماندگار‌ترین روش برای تنظیم متابولیسم پایه، اهمیت به نکات تغذیه‌ای است. شما با داشتن یک رژیم غذایی سالم و سرشار از مواد معدنی می‌توانید در مدت زمان مناسبی به متابولیسم بالایی برسید.
آب کافی بنوشید و دهیدراته بمانید
نوشیدن آب کافی در روز علاوه بر اینکه به شادابی و عملکرد سیستم عصبی شما کمک می‌کند باعث کاهش احساس ضعف و گرسنگی هم می‌شود. همچنین آب کافی برای افزایش متابولیسم بدن ضروری است. این امر در نهایت به روند لاغری شما کمک می‌کند.
سبزیجات برای لاغری و افزایش متابولیسم
بخش عمده‌ای از بافت سبزیجات را آب، فیبر و مواد معدنی تشکیل می‌دهد. بنابراین تعجبی ندارد اگر بفهمیم سبزیجات یکی از مهم‌ترین عوامل در بهبود سلامتی و افزایش سوخت و ساز بدن شما است.
متابولیسم پروتئین
اهمیت مصرف پروتئین به میزان کافی برای همه مشخص است. پروتئین کافی نقش بسیار مهمی در عضله سازی، که خود عاملی مهم در افزایش سوخت و ساز بدن است دارد.
پروتئین‌ها برای تغذیه‌ی سالم ضروری‌اند چون حاوی آمینو اسید‌هایی هستند که برای عملکرد بدن بسیار مهم اند. برای جذب این مواد ضروری برای بدن، که به لاغری هم کمک می‌کنند، از پروتئین‌های باکیفیت مثل تخم مرغ، گوشت، شیر و سویا غافل نشوید.
میان وعده سالم
برای افزایش متابولیسم، بدن نباید مدت طولانی‌ای در حالت گرسنگی و ضعف باشد. وعده‌های غذایی با فواصل زمانی زیاد باعث کاهش متابولیسم می‌شوند. برای بالا بردن سرعت سوخت و ساز بدنتان از میان میان وعده‌های سالم با ارزش غذایی بالا که چربی اشباع شده ندارند، مثل میوه‌ها و سبزیجات پر فیبر، مغزها و تنقلات سالم و کربوهیدرات‌های پیچیده که مدت زمان بیشتری سیر نگهتان می‌دارد، انتخاب کنید.
متابولیسم چربی‌ها
بدن ما برای تامین انرژی روزانه‌ی خود به چربی‌ها احتیاج دارد. در واقع اینکه بیشتر ما چربی‌ها را عاملی مضر برای سلامتی می‌دانیم، اشتباه است.
چربی‌ها انرژی متمرکز‌تر و بیشتری از کربوهیدرات‌ها و پروتئین در بدن تولید می‌کنند. در مصرف چربی برای افزایش متابولیسم باید توجه داشت که از چربی‌های مفید و ضروری مثل روغن‌های گیاهی، مغزیجات، کره بادام زمینی و… که چربی غیر اشباع شده و بدون کلسترول دارند استفاده کنیم.
متابولیسم کربوهیدرات‌ها
کربوهیدرات‌ها با سه شکل فیبر، نشاسته و شکر به تولید انرژی در بدن کمک می‌کنند. این مواد برای حفظ عملکرد ارگان‌ها و کسب انرژی مورد نیاز بدن ضروری‌اند. رایج‌ترین نوع استفاده‌ی مردم دنیا از کربوهیدرات‌ها برنج، سیب‌زمینی، ماکارونی و… است. برای افزایش سوخت و ساز بدن بهتر است در کنار این نوع کربوهیدرات‌ها از مواد غذایی مثل برنج قهوه‌ای و نان سبوس‌دار که کربوهیدرات درهضم و پیچیده‌تری دارند هم استفاده کنید.
اختلال متابولیسم در کودکان
اختلالات متابولیسم در کودکان مبحث مهم و طولانی ایست که در این مقاله نمی‌گنجد اما به طور خلاصه این اختلال باعث ایجاد بیماری‌های قلبی در کودکان بالای ده سال می‌شود. هچنین متابولیسم کودکان خطر ابتلا به دیابت نوع دو را در بزرگسال آن‌ها افزایش می‌دهد. تشخیص و درمان این بیماری در کودکان با انجام آزمایشات متفاوت و توسط متخصص غدد کودکان انجام می‌گیرد.
جمع‌بندی
متابولیسم فرآیند تبدیل مواد غذایی به انرژی مورد نیاز روازنه برای انجام تمام فعالیت‌های بدن است. ما برای ادامه‌ی حیات به انرژی نیاز داریم که این انرژی از طریق متابولیسم به ما می‌رسد. تنظیم متابولیسم با رعایت نکات مهم تغذیه ای و انجام ورزش‌های قدرتی بسیار اهمیت دارد. اگر شما هم قصد کاهش وزن و از دست دادن چربی‌های انباشته شده در بدنتان را دارید، می‌توانید با یک رژیم غذایی سالم، سرعت سوخت و ساز بدنتان را افزایش بدهید.
