عفونت معده

عفونت معده یکی از بیماری­‌های معده می‌­باشد که افراد سالم نیز آن را تجربه می‌­کنند اما به دلیل قدرت بدنی و ایمنی بالایی که در بدن خود دارند، بدون هیچگونه علامتی، به سرعت و خود به خود درمان می‌­شوند. این مساله در افراد مُسن، کودکان، نوزادان، خانم‌­های باردار، افراد با بیماری­‌های زمینه­‌ای قبلی و یا افرادی که با سیستم ایمنی ضعیف­‌تری نسبت به سایرین برخوردار هستند می‌­تواند بسیار مشکل ساز و پرخطر باشد. ممکن است در صورت عدم پیگیری و درمان در برخی از موارد نیز منجر به مرگ شود.

از شایع‌­ترین علائم آن در اکثر مواقع، بروز اسهال آبکی و استفراغ شدید، دل­‌درد و دل­پیچه است که به آن ویروس گاستروانتریت Gastroenteritis یا آنفولانزای معده Stomach flu نیز می‌­گویند. این بیماری به صورت میانگین از یک الی چهار روز بعد از تشکیل عفونت، ظاهر شده و شروع به بروز علائم می­کند، اما در برخی موارد بیش از هشت یا نه روز نیز در بدن بعضی از افراد متغیر می‌­باشد.

چگونه بفهمیم معده عفونت دارد یا خیر؟

دلایل عفونت معده یا آنفولانزای معده

علت­‌های شکل­‌گیری عفونت معده، ویروس‌­ها و باکتری‌ها هستند، بنابراین تماس افراد با محیط­‌ها و اجسام آلوده، استفاده از آب­‌های آلوده و غیربهداشتی، مصرف موادغذایی خام و نپخته، عدم رعایت بهداشت و غیره می‌­تواند زمینه‌­ساز این بیماری شوند. آنچه تحقیقات علمی روشن ساخته، زمینه­‌ساز این بیماری در اکثر کودکان ویروس می­‌باشد، چرا که آن­ها مدام در حال تماس دستان خود با سطوح هستند و هنگامی که انگشتان خود و یا حتی اجسام را به داخل دهانشان می­‌برند مستعد انتقال این ویروس‌­ها به داخل بدن می­‌شوند.

نوروویروس­ها – Noroviruses

درست است که نوروویروس­ها در فصول سرد مثل اواخر پاییز و زمستان مسبب ایجاد عفونت معده می‌شوند اما در دیگر فصول نیز می‌توان رد پای آن­ها را در بدن افراد مبتلا شده دنبال کرد. نوروویروس‌ها بیشتر از هر ویروس دیگری مُسری هستند و بعد از رشد و تکثیر در مدفوع انسان­‌ها و حیوان­‌های آلوده به این ویروس، تا حد زیادی آزاد می‌شوند و قابل سرایت می­‌باشند. سرعت انتقال این ویروس‌­ها بسیار بالا بوده و به راحتی هرچه تمام‌­تر می­‌توانند به سایرین، سرایت پیدا کنند و زندگی روز مره آن­ها را تحت شعاع قرار دهند.

نکته قابل توجه:  هرچند ویروس، عامل اصلی این بیماری است اما درصد قابل توجهی از دلایل عفونت معده باکتری­ها هستند که به علت مصرف آب یا یخ آلوده، مواد غذایی نپخته مثل: مصرف انواع طیور، تخم­‌مرغ و گوشت خام، استفاده از رستوران­‌هایی که بهداشت را رعایت نمی­ کنند، وارد بدن فرد بیمار می‌­شوند.

عفونت هلیکوباکتر پیلوری – H.Pylori

هلیکوباکتر پیلوری نوعی باکتری می­باشد که در دستگاه گوارش بدن رشد و نمو کرده و همواره میل به آسیب رساندن به معده را دارد. این باکتری توانایی تغییر محیط اطراف خود را دارد و محیط اسیدیته را تا حد زیادی کاهش داده تا بتواند راحت‌­تر در محیطی که ایجاد کرده است، زندگی کند. شکل مارپیچی که هلیکوباکتر پیلوری دارد، این اجازه را می‌دهد تا به دیواره­های معده ورود کند، و از آنجا به مقدار زیادی تغذیه کند.

بیشتر بدانید: بهترین جراح چاقی در تهران، پیشرفته‌ترین متدهای روز دنیا را برای انواع  عمل چاقی بکار می‌برد.

در واقع هلیکوباکتر پیلوری به مخاطی که وظیفه­‌اش محافظت از دیواره‌­های معده است حمله می­‌کند و با ترشح یک آنزیم به نام اوره‌آز مخاط را از بین می‌برد. این آنزیم، اسیدهای معده را تا حد قابل توجهی خنثی نموده و با این کار باعث تضعیف پوشش نازک دیواره‌­ی معده می‌شود.

طبق آمار به دست آمده از سوی جوامع بهداشت جهانی، حدود چهل الی پنجاه درصد از جمعیت مردم جهان، مبتلا به این باکتری یعنی هلیکوباکتر می­باشند. عفونت­‌های هلیکوباکتری در اکثر مواقع بدون ضرر و خطر می­باشد اما مسبب بیشتر زخم‌­های معده و زخم­‌های روده کوچک نیز همین هلیکوباکتر­ها هستند.

علائم بیماری عفونت معده

همانطور که بیان شد اسهال آبکی و استفراغ شدید، گرفتگی معده، دل‌­درد همراه با دل­‌پیچه و گاها تب ناشی از عفونت، از علائم شایع این بیماری می­باشد. اما تهوع، اسهال، سوزش معده، احساس پری شکم بدون آنکه زیاده­‌خوری انجام شده باشد، کاهش وزن نامعلوم، مدفوع سیاه و یا وجود خون در مدفوع، از دیگر علائم این بیماری است. با وجود اسهال آبکی و استفراغ مداوم، فرد بیمار مقادیر زیادی از حجم آب بدن خود را دفع می­‌کند که منجر به از دست دادن میزان قابل توجهی از سدیم و الکترولیت‌­های بدن می­شود. در این حالت بیمار دچار ضعف شدید بدنی شده و سیستم ایمنی بدن او تا حد بسیار زیادی تضعیف می‌­شود. در این شرایط فرد بیمار باید به یک رژیم سبک غذایی روی آورده و به صورت مداوم با مصرف مایعاتی چون آب، چای کمرنگ، آب سیب و … سعی به جبران آب بدن و جذب الکترولیت­­های از دست رفته کند.

روش­ های پیشگیری و درمان عفونت معده

به دلیل گستردگی ویروس­‌ها، باکتری‌­ها و حتی وجود انگل­‌ها، درمان قطعی برای بیماری عفونت معده وجود ندارد، اما مصرف آنتی‌بیوتیک­‌ها تحت­‌نظر پزشک معالج در درمان عفونت­‌های معده که منشا شکل­‌گیری آن انواع باکتری­‌ها می‌­باشند، مفید است. نباید فراموش کرد که مصرف آنتی‌­بیوتیک‌­ها به از بین بردن ویروس ­ها نه تنها کمک شایانی نمی‌­کند بلکه مصرف خودسر و بیش از اندازه آن باعث افزایش مقاومت آن­ها شده و زمینه ساز دیگر مشکلات می­شود.

قطعا شنیده‌ء­اید که همیشه پیشگیری بهتر از درمان است پس شاید ساده به نظر برسد اما مهم­ترین و اصلی‌­ترین روش پیشگیری از ایجاد عفونت معده، رعایت بهداشت فردی است، شستن کامل دست­‌ها بعد از هربار استفاده از سرویس‌­های بهداشتی، هر زمان که از بیرون یا محل کار خود به منزل می­آیید و یا حتی قبل از مصرف هرگونه موادغذایی، توصیه‌­ای مهم تلقی می­‌شود.

در نظر داشته باشید که هنگام پخت غذا باید نهایت دقت بر روی کامل شدن روند پخت موادغذایی باشد  و از مصرف تخم­‌مرغ نپخته، جگر خام، گوشت قرمز یا گوشت سفید به صورت نیم‌­پز، پرهیز نمود. عدم استفاده از آب یا لبنیات آلوده و عدم مراجعه به رستوران‌­ها یا مراکز خدماتی که بهداشت را رعایت نمی­‌کنند می­تواند تا حد زیادی منجر به پیشگیری از این بیماری شود.

درمان خانگی عفونت معده

گیاهان و موادغذایی طبیعی که در درمان خانگی بیماری عفونت معده تاثیرگذار هستند شامل: عسل، نعناع، دارچین، زیره، شیرین بیان، آویشن، زردچوبه و پونه‌­کوهی می­باشند.

دانشمندان، عسل را به عنوان یک داروی کاملا موثر بر انواع بیماری­ها چون: عفونت معده و دستگاه گوارش می­دانند، سال­هاست که عسل در خانه­‌ها به عنوان یک ماده‌­ی حیاتی مصرف می‌­شود. عسل حاوی ترکیبی به نام “متیل گلیوکسال” است که خواص ضدباکتریایی را در خود جا داده که باعث بهبود بخشیدن به عفونت های باکتریایی در معده می­شود.

ترکیب عسل و مقداری پودر دارچین در یک لیوان آب ولرم منجر به بهبودی عفونت معده می­شود. دم­‌کرده‌­ی آویشن و پونه یا نعناع با یک قاشق عسل به میزان یک لیوان آب نیز منجر به بهبودی عفونت معده خواهد­ شد. در مواقعی که بیمار دچار دل‌درد و یا اسهال شدید می­‌شود، می­توان از دمنوش نعناع به همراه دوتکه پوست نارنج خشک‌شده و مقدار کمی نبات به میزان یک فنجان در روز استفاده کرد.

طب سنتی، ریشه مشکلات دستگاه گوارش و عفونت­‌های معده و روده را سردی مزاج و طبع سرد مواد غذایی می­داند. بنابراین برگ نعناع تازه که دارای طبع گرم و خشک می‌­باشد و دارای خواص فراوان دارویی است می­‌تواند به بهبود این بیماری کمک شایانی کند. نعناع علاوه بر خاصیت آرام‌بخشی، از خاصیت­‌هایی چون سم‌زدایی و جلوگیری کننده از ایجاد التهاب و عفونت در معده، روده و دستگاه گوارش است.

لازم به ذکر است خانم­های باردار قبل از مصرف هرگونه دمنوش گیاهی با پزشک معالج و متخصص خود، مشورت کامل و جامع را داشته باشند.

سخن پایانی

در این مطلب به عمده­‌ترین دلایل ابتلا به عفونت معده اشاره شد و شما را با علائم، روش­‌های درمان و پیشگیری از این بیماری آشنا کردیم. لازم به ذکر است درصورت ابتلا به این بیماری‌ و عدم پیگیری و درمان آن، بدن شما مستعد ایجاد بیماری‌هایی چون: التهاب شدید معده و دستگاه گوارش، زخم معده و یا حتی در صورت پیشرفت منجر به سرطان معده، روده و دستگاه گوارش خواهد شد. لطفا قبل از استفاده از هرگونه داروی شیمیایی به صورت خودسر و یا حتی استفاده از انواع روش­های درمان خانگی، با پزشک مربوطه و متخصص مشورت کنید.

بدیهی است با معاینه مداوم و یا سالانه و رعایت همیشگی بهداشت از هرگونه خطر احتمالی به دور خواهید بود.