قند خون یا همان گلوکز موجود در خون که حاصل تجزیه کربوهیدرات موجود در غذاست، مهم‌ترین تأمین‌کننده انرژی بدن انسان است که باید در محدوده قند خون نرمال حفظ شود. بدن انسان می‌تواند از طریق عمل هومئوستازی (هم‌ایستایی) میزان قند خون را کنترل کند. در زمان مصرف غذا، میزان بسیار زیادی گلوکز وارد جریان خون می‌شود که باید سریعا از خون خارج شود. از سوی دیگر هنگام کار و فعالیت بدنی یا در زمان خواب، باید از منابع ذخیره و درونی بدن برای تأمین قند مورد نیاز سلول‌های بدن استفاده شود.
قند خون نرمال چند است؟
قند خون نرمال از معیارهای تشخیص سلامت بدن است و چنانچه میزان قند خون نرمال نباشد، سلول‌ها و بخش‌های دیگر بدن قادر نیستند وظایف خود را به خوبی انجام دهند. سطح قند خون بدن در زمان خوردن غذا افزایش می‌یابد که در این مواقع، هورمون انسولین که عامل تنظیم قند خون بدن است توسط لوزالمعده ترشح یافته تا میزان قند خون به محدوده طبیعی و نرمال خود بازگردد. اگر انسولین نتواند گلوکز خون را به مقدار کافی جذب کند یا سطح انسولین بدن کاهش یابد، قند خون افزایش می‌یابد و این افزایش می‌تواند برای بدن مضر باشد و باید سطح قند خون همواره در یک اندازه مشخص و تنظیم‌شده حفظ شود. میزان قند خون در شرایط متفاوت از جمله بیماری، ناشتا بودن و نبودن و همچنین با افزایش سن، دچار تغییر می‌شود. عوامل دیگری هم وجود دارد که سبب افزایش گلوکز بدن می‌شوند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به عدم تحرک کافی، خوردن بیش از اندازه غذاهای شیرین، استرس و اضطراب، وزن اضافه و استفاده از برخی از داروهای خاص اشاره کرد.
کنترل قند خون در محدوده نرمال
اگر سطح قند خون در محدوده نرمال نباشد و بیشتر یا کمتر باشد می‌تواند باعث مشکلاتی در بدن شود و برای جلوگیری از هرگونه اختلالی در رابطه با قند خون، لازم است که میزان آن مرتبا اندازه‌گیری شود. بالابودن بیش از حد سطح آن، دیابت تشخیص داده می‌شود و ممکن است عوارضی برای سلامتی فرد داشته باشد. حفظ سطح قند خون در محدوده نرمال می‌تواند ضامن سلامتی فرد و عدم ابتلای او به بیماری دیابت شود. بدین منظور لازم است که در شرایط سنی مختلف، سطح قند خون خود را تحت نظر داشته باشید تا در صورت مشاهده تغییرات قابل توجه، در اسرع وقت نزد پزشک معاینه شوید.
اگر بدن در زمان لازم نتواند انسولین ترشح کند (دیابت نوع یک) یا از انسولین ترشح‌شده به درستی استفاده نشود (دیابت نوع ۲)، قند خون بدن از محدوده نرمال خارج می‌شود و آنگاه احتمال ظهور عوارض جانبی همچون آسیب به اعصاب و عروق خونی افزایش می‌یابد.
علائم قند خون بالا و پایین
قند خون بالا و پایین علائمی از خود نشان می‌دهند که در ادامه از برخی از آن‌ها نام برده خواهد شد:
علائم قند خون بالا
کاهش وزن و خستگی مداوم، عدم درمان زخم‌های سطحی، احساس ضعف و درد در ناحیه دست و پا، تعدد دفعات ادرار، احساس تشنگی مداوم.
علائم قند خون پایین
احساس گرسنگی و اضطراب مداوم، رنگ‌پریدگی، افزایش تعریق، لرز و تشنج، خستگی، ضربان قلب نامنظم، گیجی، اختلالات بینایی، بی‌حسی در ناحیه لب و زبان و گونه.
میزان قند خون در سنین مختلف
به‌صورت کلی میزان گلوکز بدن در زمان‌ها و سنین مختلف متفاوت است، اما برای زمان‌های مختلف مانند قند خون ناشتا و دو ساعت بعد از غذا سطح مشخصی تعیین شده که در تشخیص قند خون بالا یا پایین می‌تواند مفید باشد. در ادامه مطلب سعی داریم تا میزان قند خون نرمال و غیر نرمال در حالت ناشتا و بعد از مصرف غذا را ذکر کنیم.
قند خون نرمال ناشتا برای کودکان
میزان قند خون نرمال کودکان نیز مانند بزرگسالان در شرایط مختلف متفاوت است، میزان نرمال قند خون ناشتا کودکان، یعنی هشت ساعت بعد از آخرین وعده غذایی، برای کودکان زیر 5 سال 100 الی 180 میلی گرم است.
برای کودکانی که در بازه سنی 6 تا 9 سال هستند، بین 80 تا 140 میلی گرم است.
کودکان بالاتر از 10 سال نیز باید قند خونی بین 70 تا 120 داشته باشند.
قند خون نرمال ناشتا بزرگسالان
در بزرگسالی محدوده قند خون نرمال برای افراد غیر دیابتی در حالت ناشتا در بازه عددی ۷۲ تا ۹۹ میلی گرم قرار دارد و باید کمتر 100 باشد، در صورتی که عددی بیش از این باشد و چندین روز متوالی این نتیجه تست قند خون تکرار شود باید به پزشک مراجعه کرد.
قند خون نرمال در بارداری
با توجه به اینکه ابتلای افراد باردار به دیابت برای مادر و جنین خطرناک است، چک کردن میزان قند خون مادران اهمیت دو چندان پیدا می‌کند. میزان قند خون نرمال ناشتا در بارداری برای افراد غیر دیابتی 95 میلی گرم یا کمتر از آن، یک ساعت پس از غذا خوردن کمتر از 140 میلی گرم و دو ساعت پس از غذا خوردن 120 میلی گرم است.
قند خون نرمال برای افراد مسن
برای افراد مسن و بالای 60 سال میزان قند خون نرمال در حالت ناشتا باید عددی کمتر 100 میلی گرم باشد. بالاتر رفتن قند خون ناشتا در این سنین ممکن است در ناحیه پیش دیابت قرار داشته باشد و نیاز به بررسی و معاینه پزشک و تغییراتی در سبک زندگی و رژیم غذایی وجود دارد.
قند خون بلافاصله بعد از غذا
در این آزمایش میزان قند خون به نوع غذا بستگی دارد. اگر غذا حاوی قندهای ساده باشد که مزه شیرین دارند، سریعا جذب شده و قند خون را افزایش می‌دهد. اما غذاهای پروتئینی و چرب کمتر می‌توانند باعث افزایش قند خون شوند. به همین دلیل در تفسیر قند خون بعد از غذا باید به نوع غذا دقت شود. لازم به ذکر است که اندازه‌گیری قند خون بلافاصله بعد از غذا صورت نگیرد زیرا کاربرد بالینی کمی دارد. بعد از مصرف وعده غذایی، قند خون در افراد سالم باید کمتر از ۲۰۰ میلی‌گرم باشد؛ اگر قند خون تا ۲۳۰ میلی‌گرم بالا رفت، می‌تواند نشانگر پیش‌دیابت باشد؛ اگر قند بعد از غذا بیشتر از ۲۳۰ میلی‌گرم باشد، می‌توان بیماری دیابت را قطعی دانست.
سخن پایانی
لازم است که برای کنترل دیابت، میزان گلوکز خون را همیشه تحت نظر داشته باشید. مقادیر مذکور ممکن است اعداد دقیقی نباشند چرا که دیابت برای هرکس ممکن است متفاوت باشد. بهتر است برای برخورداری از قند خون نرمال با متخصصین مربوطه مشورت کنید تا بهترین برنامه مراقبتی و درمانی را مطابق با نیازها و شرایط شما تنظیم کنند.
یک روش بسیار موثر برای افرادی که اضافه وزن بالایی دارند و با روش‌های معمول ازجمله رژیم غذایی و ورزش وزنشان تغییر نکرده است. انجام انواع عمل لاغری از جمله اسلیو معده و بای‌پس معده است که از شایع ترین جراحی‌های معده می‌باشند و حتما باید توسط یک متخصص و جراح لاغری باسابقه انجام شود. برای کسب اطلاعات بیشتر به صفحه اسلیو معده مراجعه کنید.
