پرخوری عصبی یک اختلال غذایی است که باعث می‌شود شما در یک زمان مقدار زیادی غذا مصرف کنید (پرخوری) و سپس بخواهید غذای مصرفی را از بین ببرید (پاکسازی). اختلالات غذایی از بیماری‌های مربوط به سلامت روان هستند که می‌توانند زندگی شما را به مخاطره بیندازند. اگر شما دچار چنین اختلالی هستید نسبت به غذا و وزنتان دچار وسواس هستید. این وسواس می‌تواند به سلامت فیزیکی و احساسی شما آسیب برساند. علائم فیزیکی، رفتاری و هیجانی آن متفاوت هستند. علت دقیق این اختلال ناشناخته است و می‌تواند ترکیبی از عوامل ژنتیکی و رفتارهای آموخته باشد. با کمک آموزش و شناخت علائم، می‌توان از این بیماری جلوگیری کرد.
پرخوری عصبی یک الگوی غذاخوردن تعریف می‌شود که از طریق موارد زیر شناسایی می‌شود:
- مصرف مقدار زیادی غذا در مدت زمان کوتاه (پرخوری).
- دست‌کشیدن از غذاخوردن (پاکسازی). پاکسازی ممکن است شامل وادار کردن خود به بالا آوردن (استفراغ) یا مصرف ملین باشد. ملین‌ها داروهایی هستند که جریان غذا درون بدن را تسریع می‌کنند.
این بیماری مشخصات دیگری هم دارد که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استفاده نادرست از قرص‌های ادرارآور یا قرص‌های رژیمی
- مصرف بسیار کم غذا یا هرگز غذانخوردن (روزه گرفتن)
- ورزش بیش از حد
- پنهان کردن غذا برای پرخوری و پاکسازی در آینده
افرادی که پرخوری عصبی دارند معمولا از وزن مناسب و سالمی برخوردارند، اما در مورد شکل بدن و وزن خود قضاوت سختگیرانه‌ای دارند. اعتماد به نفس این افراد دچار مسئله است که این از تصورشان نسبت به بدن خود ناشی می‌شود.
علائم پرخوری عصبی
علائم رفتاری
تشخیص پرخوری عصبی ممکن است دشوار باشد. افراد مبتلا به این بیماری اغلب درخفا پرخوری و پاکسازی می‌کنند. اما بسته‌بندی‌های خالی از غذا یا ملین‌ها می‌توانند نشانه‌های هشداردهنده پرخوری عصبی باشند. علائم رفتاری و احساسی دیگری هم هستند که می‌توانند حاکی از پرخوری عصبی فرد باشند که عبارتند از:
- مکررا به دستشویی رفتن خصوصا بعد از مصرف غذا
- ورزش بیش از حد
- وسواس نسبت به شکل بدن
- ترس شدید از افزایش وزن
- افسردگی، اضطراب یا سوء مصرف مواد
- احساس خارج شدن از کنترل
- احساس تقصیر یا شرم از غذاخوردن
- کناره‌گیری از جمع دوستان و خانواده
علائم فیزیکی
از علائم فیزیکی پرخوری عصبی می‌توان به مشکلات دندانی اشاره کرد. وادارکردن خود به استفراغ می‌تواند باعث فرسایش مینای دندان شود که علت آن اسید معده است. ممکن است دندان‌های شما به‌جای سفید، شفاف دیده شوند و حساس‌تر باشند. از دیگر علائم فیزیکی پرخوری عصبی این موارد را می‌توان نام برد:
- گونه‌ها یا خط فک متورم
- مشکلات گوارشی از قبیل یبوست و رفلاکس معده
- اثر زخم، خراش یا پینه روی بند انگشتان شما (که حاصل استفراغ اجباری است)
- غش کردن
- دوره‌های قاعدگی نامنظم
- ضعف ماهیچه
- چشمان سرخ
- کم‌آبی بدن
تشخیص پرخوری عصبی
برای تشخیص پرخوری عصبی، پزشک یک معاینه فیزیکی انجام خواهد داد. پزشک از شما در مورد سابقه پزشکی و علائم شما می‌پرسد. احساس اضطراب در زمان صحبت با پزشک در این مورد طبیعی است. اما تلاش آن‌ها در راستای بهبود شماست. پس خیلی مهم است که با او در مورد عادات غذایی‌تان صادق باشید. چنانچه حائز شرایط زیر باشید، تشخیص پزشک شما پرخوری عصبی خواهد بود:
- آیا مکررا پرخوری می‌کنید؟
- آیا بر روی غذا خوردن خود کنترلی ندارید؟
- آیا درگیر رفتارهای پاکسازی نامناسب شده‌اید؟
- آیا در یک بازه سه‌ماهه، حداقل یک‌بار در هفته پرخوری کرده‌اید؟
- آیا وزن یا شکل بدن شما بر تصور شما از خود تأثیرگذار است؟
برای تشخیص پرخوری عصبی یا بولیمیا، اقدامات ذیل باید توسط متخصص مربوطه انجام گیرد:
- با شما در مورد عادات غذایی‌تان، راه‌های کاهش وزن و علائم فیزیکی صحبت کند.
- شما را معاینه فیزیکی کند.
- درخواست آزمایش خون و ادرار کند.
- برای بررسی مشکلات قلبی شما، درخواست آزمایش نوار قلب کند.
- با صحبت در مورد اینکه نسبت به بدن و وزن خود چه احساسی دارید سلامت روانی شما را ارزیابی کند.
ممکن است متخصص شما برای تشخیص دقیق، رد دلایل پزشکی تغییر وزن و بررسی تمام عوارض مربوطه، آزمایش‌های بیشتری درخواست کند. در مواردی که تعداد دفعات پرخوری و پاکسازی در یک بازه زمانی سه‌ماهه حداقل یک بار در هفته باشد معمولا تشخیص آن‌ها پرخوری عصبی خواهد بود. اما هرگونه رفتار پرخوری و پاکسازی، حتی زمانی‌که تعداد دفعات کمتر باشد، می‌تواند خطرناک باشد و نیاز به درمان دارد. چنانچه تعداد دفعات بیشتر باشد، آنگاه اختلال شدیدتر خواهد بود.
درمان پرخوری عصبی
دو نوع درمان اصلی برای مبتلایان به پرخوری عصبی وجود دارد: درمان‌های دارویی و روان‌شناختی. ممکن است پزشک شما با استفاده از چند تکنیک به درمان پرخوری عصبی شما بپردازد. روش‌های درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
روان‌درمانی
این درمان شامل صحبت با یک متخصص سلامت روان پیرامون پرخوری عصبی و مسائل مربوط به آن می‌شود. درمان شناختی-رفتاری نوعی از مشاوره فردی است که بر تغییر تفکر (شناختی) و رفتار (رفتاری) شما تمرکز دارد. این درمان شامل تکنیک‌هایی است که باعث ایجاد نگرشی مثبت نسبت به غذا و وزنتان خواهد شد. همچنین روش‌هایی در بر دارد که واکنش شما را در برابر شرایط دشوار تغییر خواهد داد. مطالعات نشان می‌دهند که این درمان‌ها می‌توانند علائم را کاهش دهد:
- درمان شناختی-رفتاری تقویت‌شده که به‌عنوان CBT-E نیز شناخته می‌شود، به نوجوانان و بزرگسالان مبتلا به اختلال خوردن کمک می‌کند تا الگوهای غذایی سالمی داشته باشند و باورها و رفتارهای ناسالم و غلط خود را با باورها و رفتارهای مثبت و سالم جایگزین کنند.
- درمان مبتنی بر خانواده که با عنوان FBT نیز شهرت دارد، به والدین کودکان و نوجوانان دچار پرخوری عصبی کمک می‌کند تا در مورد برخورد با رفتارهای غذایی ناسالم بیاموزند و به فرزندشان نیز کمک می‌کند تا بتوانند بر آنچه می‌خورد کنترل داشته باشد.
- رفتاردرمانی دیالکتیکی به افراد کمک می‌کند تا پریشانی را بهتر تحمل کنند و هیجانات متعادل‌تری داشته باشند و بهتر بتوانند با اشخاص دیگر کنار بیایند.
دارو درمانی
تنها داروی ضد افسردگی که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) به‌طور ویژه برای درمان پرخوری عصبی تایید شده فلوکستین (پروزاک) است. این یک داروی ضد افسردگی مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین است که به‌عنوان SSRI نیز شناخته می‌شود که حتی اگر افسرده هم نباشید، می‌تواند به کاهش علائمی نظیر پرخوری و استفراغ کمک کند. این دارو موقعی که در روان‌درمانی استفاده می‌شود کارکرد بهتری دارد. با این حال تأثیر بلند مدت این داروها واضح نیست. آن‌ها همچنین برای درمان اضطراب نیز که بین افراد مبتلا به پرخوری عصبی شایع است اثرگذار هستند.
تذکر: افراد مبتلا به اختلالات غذایی در معرض استفاده نادرست از مکمل‌های رژیمی و محصولات گیاهی‌ای هستند که برای کمک به کاهش وزن و احساس گرسنگی کمتر این افراد طراحی شده‌اند. مکمل‌ها یا گیاهانی که برای کاهش وزن مصرف می‌شوند می‌توانند عوارض جانبی جدی به همراه داشته باشند و هنگامی‌که همراه با سایر داروها مصرف می‌شوند خطر بسیار بیشتری دارند. چنانچه از مکمل‌های غذایی یا گیاهان دارویی استفاده می‌کنید، حتما با متخصصین مربوطه در مورد خطرات احتمالی آن‌ها صحبت کنید.
در موارد ابتلا به پرخوری عصبی ممکن است به بیش از یک نوع درمان نیاز باشد. منظور از درمان، روش‌های درمانی اثبات‌شده‌ای هستند که می‌توانند موجب بهبودی شوند. در ادامه به دیگر گزینه‌های درمان نگاهی خواهیم انداخت.
مشاوره تغذیه
مشاوره تغذیه شامل آموختن راه‌هایی سالم‌تر برای خوردن است. شما با یک متخصص یا مشاور تغذیه ارتباط پیدا می‌کنید تا بتوانید به شرایط عادی برگردید. متخصصان تغذیه می‌توانند با آموزش‌های ویژه جهت درمان اختلالات غذایی به فرد کمک کنند. آن‌ها می‌توانند یک برنامه غذایی طراحی کنند تا به شما کمک کند غذای سالم‌تری مصرف کنید، احساسات گرسنگی و هوس شدید خودتان را مدیریت کنید و تغذیه مناسبی فراهم کنید. تغذیه منظم و محدود نکردن مقدار یا نوع غذایی که مصرف می‌کنید برای غلبه بر پرخوری عصبی اهمیت دارد.
گروه‌های حمایتی
گروه‌های حمایتی اگر در کنار دیگر روش‌های درمانی مورد توجه قرار گیرند می‌توانند مفید باشند. در گروه‌های حمایتی، افراد و خانواده‌هایشان با همدیگر آشنا می‌شوند و داستان‌های خود را به اشتراک می‌گذارند.
بستری شدن در بیمارستان
اکثر اوقات پرخوری عصبی در خارج از بیمارستان هم قابل درمان است. اما اگر علائم شدید باشند و عوارض جدی برای سلامتی شما داشته باشند، ممکن است نیاز شود که در بیمارستان درمان شوید. ممکن است برخی از برنامه‌ها برای اختلالات غذایی، درمان روزانه را به جای اقامت در بیمارستان پیشنهاد دهند.
چالش‌های درمان پرخوری عصبی
اگرچه در اغلب موارد این اختلال بهبود می‌یابد، اما برخی یافته‌ها نشان می‌دهد که علائم به‌طور کامل رفع نمی‌شوند. دوره‌های پرخوری و پاکسازی ممکن است برای چندین سال ظاهر شوند و باز از بین بروند. مثلا بعضی از افراد ممکن است دورانی که تحت استرس زیادی هستند، درگیر چرخه پرخوری و پاکسازی شوند. اگر متوجه شدید که دوباره به این چرخه برگشتید، به دنبال کمک باشید. متخصصین تغذیه یا سلامت روان می‌توانند به شما پیش از آنکه مجددا اختلالات غذایی شما از کنترل خارج شود کمک کنند. آموختن راه‌های مثبت برای مقابله، یافتن راه‌های سالم جهت کنار آمدن با سایر افراد و مدیریت استرس می‌تواند به شما کمک کند که دوباره درگیر اختلالات غذایی نشوید.
سخن پایانی
این طبیعی است که اغلب مردم نگران وزن خود باشند اما افرادی که به پرخوری عصبی مبتلا هستند، نسبت به غذاخوردن و وزن خود دچار وسواس هستند. پرخوری عصبی یک بیماری جدی است که می‌تواند بر سلامت روانی و جسمی شما تأثیرگذار باشد. اگر گمان می‌کنید که دچار پرخوری عصبی هستید خجالت‌زده نشوید و درپی کمک برای درمان آن باشید. با مراقبت‌های پزشکی مناسب و مشاوره سلامت روان، می‌توانید بهتر شوید. از طریق گفتگو با مشاور یا مراجعه به پزشک مختصص لاغری، قدم اول را برای حفظ سلامت خود بردارید.
