سندروم دامپینگ Dumping که تشابه اسمی‌ای با نوعی تجارت بین‌الملل نیز دارد، نام نوعی بیماری است که اکثرا بعد از عمل معده (گاسترکتومی) و یا در افرادی که عمل بای پس معده انجام داده‌اند، اتفاق می‌افتد. هم‌چنین جراحی مری نیز می‌تواند یکی ازعوامل تشدید‌کننده آن باشد.
سندروم دامپینگ چگونه عمل می‌کند؟
مشکل اصلی‌ای که این سندروم در افراد ایجاد می‌کند در اصل هضم نادرست غذا به صورتی است که غذا زمانی که کامل هضم نشده به سمت روده حرکت می‌کند و این اتفاق تاثیر دوبرابری نسبت به هضم غذاهای شیرین دارد. این عمل اکثراوقات باعث اسهال و گرفتگی عضلات معده بعد از خوردن غذا می‌شود. علت اصلی سندروم دامپینگ تخلیه سریع معده به روده کوچک محسوب می‌شود. پس از جراحی معده، غذا و مایعات، سریع‌تر از حالت طبیعی خود وارد روده کوچک می‌شوند.
سندروم دامپینگ به‌طور کلی، مجموعه‌ای ازعلائمی است که پس از خوردن خوراک اتفاق می‌افتد. این سندروم به دو نوع اصلی قابل تقسیم‌بندی است.
– دامپینگ اولیه
– دامپینگ ثانویه
جالب است بدانید که علائم هر دو نوع با هم متفاوتند. تشخیص سندروم دامپینگ معمولاً بااستفاده از تاریخچه پزشکی بیمار، علائم بالینی، و بعضی تست‌های خاص صورت می‌گیرد که در ادامه مواردی از آن را بیان خواهیم کرد.
یک روش بسیار موثر و درمان سریع برای افرادی که اضافه وزن بالایی دارند، انجام انواع عمل لاغری از جمله عمل معده یا عمل بای‌پس معده است که از شایع ترین روش‌های لاغری می‌باشند و حتما باید توسط یک متخصص مجرب انجام شود.
روش های تشخیص سندروم دامپینگ
بررسی علائم و تاریخچه پزشکی
علائمی مانند تهوع، استفراغ، اسهال، تپش قلب، ضعف و گیجی بعد از صرف غذا می‌توانند از موارد ابتلاء به سندروم دامپینگ باشند، به ویژه اگر بیمار سابقه جراحی معده را اعم از لاغری یا درمان زخم‌معده داشته باشد.
تست تحمل گلوکز خوراکی یا Oral Glucose Tolerance Test
این تست ابتدا شامل مصرف محلول گلوکز و بعد از آن اندازه‌گیری سطح قند خون در فواصل زمانی معین است. اگر بیمار دچار سندروم دامپینگ باشد، معمولاً پس از مصرف گلوکز، علائم دامپینگ به همراه نوسانات شدید در سطح قند خون مشاهده می‌شود.
تست تخلیه معده یا Gastric Emptying Test
این تست برای ارزیابی سرعت تخلیه معده، صورت می‌گیرد. بیمار مقدار مشخصی از ماده غذایی یا نوشیدنی که با یک ماده رادیواکتیو ملایم آغشته شده است رامصرف می‌کند و بعد از آن با استفاده از تصویربرداری هسته‌ای، سرعت تخلیه محتویات معده به روده کوچک مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت. تخلیه سریع در این نوع تست از نشانه‌های دامپینگ تلقی می‌شود.
آزمایش خون
اندازه‌گیری سطح گلوکز، انسولین، و برخی هورمون‌های گوارشی می‌تواند به تشخیص این سندروم کمک کند. تغییرات ناگهانی در سطح هر کدام از این موارد می‌تواند نشان‌دهنده سندروم دامپینگ باشد.
اندوسکوپی از دستگاه گوارش
اندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی اکثرا برای ارزیابی وضعیت معده و روده کوچک و روند دستگاه گوارشی انجام می‌شود که گاها برای بررسی این سندروم نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مانومتری روده
این تست اکثرا برای ارزیابی فشار در نواحی گوارشی و حرکت عضلات در روده کوچک مورد استفاده قرار می‌گیرد و می‌تواند در تشخیص برخی مشکلات گوارشی کمک کند.
تشخیص افتراقی یا DDX
پزشک باید با در نظر گرفتن همه علائم تشخیص قطعی خودرا اعلام کند چرا که ممکن است علائم ناشی از شرایطی مانند سندروم روده تحریک‌پذیر، انسداد روده، یا مشکلات متابولیک دیگر باشد. تشخیص دقیق و درست سندروم دامپینگ برای مدیریت مناسب و پیشگیری از عوارض جدی اهمیت بسیاری دارد. اگر علائم سندروم دامپینگ دارید یا پس از جراحی معده دچار مشکلات گوارشی شدید، مشاوره با متخصص داخلی توصیه می‌شود.
علائم بروز سندروم دامپینگ
علائم دامپینگ اولیه اصطلاحا Early Dumping
- تپش قلب
- گرفتگی‌های ناحیه شکمی
- حالت تهوع
- اسهال
- قرمزی و گرگرفتگی پوست
- سرگیجه
- تعریق بیش از حد
- نفخ
نکته قابل توجه بروز این نوع سندروم این است که علائم معمولاً 10 تا 30 دقیقه پس از خوردن غذا ظاهر می‌شوند.
علائم دامپینگ ثانویه یا به اصطلاح Late Dumping
- سرگیجه
- گرسنگی وضعف
- خستگی شدید
- تعریق زیاد
- تپش قلب
- احساس گیجی
- تغییرات سریع در سطح قند خون
با توجه به نام این سندروم زمان بروزعلائم برعکس دامپینگ اولیه معمولاً 1 تا 3 ساعت پس از خوردن غذا ظاهر می‌شوند.
6عامل مهم بروز سندروم دامپینگ
جراحی‌های گوارشی
مهم‌ترین علت سندروم دامپینگ، اعمال جراحی در دستگاه گوارش است. جراحی‌های مانند گاستروکتومی (برداشت معده)، بای‌پس روده یا سایر اعمال جراحی روی معده و روده باریک توسط جراح لاغری، باعث تغییر در ساختار و عملکرد دستگاه گوارش می‌شود که در نهایت منجر به بروز سندروم دامپینگ می‌گردد.
دیابت
افراد مبتلا به دیابت، مخصوصاً دیابت نوع 1، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سندروم دامپینگ قرار دارند. این امر به دلیل اختلالات موجود در تنظیم قند خون و عملکرد گوارشی در این بیماران زمینه‌ساز ابتلاء به این سندروم خواهد‌شد.
تغذیه نامناسب
رژیم‌های غذایی نامتعادل و فقیر از مواد مغذی ضروری، به نوعی گرفتن رژیم بدون آگاهی از شرایط بدن می‌توانند احتمال ابتلاء به سندروم دامپینگ را افزایش دهند.
اختلال غدد درون‌ریز
برخی اختلالات غدد درون‌ریز مانند پرکاری تیروئید از دلایل زمینه‌ساز بروز سندروم دامپینگ می‌باشند. این اختلالات می‌توانند بر عملکرد دستگاه گوارش تأثیرگذار باشند.
بیماری‌های گوارشی
برخی بیماری‌های گوارشی مانند بیماری سندروم روده تحریک‌پذیر و سلیاک نیز ممکن است به عنوان یکی از عوامل زمینه‌ساز در بروز سندروم دامپینگ نقش زیادی داشته باشند.
مصرف الکل و مواد مخدر
مصرف بیش از حد الکل و برخی مواد مخدر، موجب تضعیف عملکرد گوارشی و در نتیجه باعث بروز سندروم دامپینگ می‌شود.
روش‌های پیشگیری از سندروم دامپینگ
– مصرف غذاهایی مانند آب، نان و غلات کامل، میوه‌ها و سبزیجات به صورت مکرر و اعمال رژیم غذایی درست می‌تواند به جلوگیری از بروز سندروم دامپینگ کمک کند.
– غذاهای پر چرب و شیرین می‌توانند به تشدید علائم سندروم دامپینگ منجر شوند.
– مصرف فیبر بالا با کاهش سرعت تخلیه معده و جذب مواد مغذی، خطر ابتلاء به سندروم دامپینگ را کاهش می‌دهد.
– استفاده از مکمل‌های غذایی مانند آنزیم‌های پانکراس یا مواد جذب‌کننده مناسب می‌تواند در پیشگیری از ابتلاء مؤثر باشد.
– فعالیت‌های ورزشی مناسب می‌توانند به بهبود هضم و کاهش خطر ابتلاء به سندروم دامپینگ کمک کنند.
– کاهش استرس با تکنیک‌های مختلف آرام‌سازی مثل مدیتیشن یا یوگا در پیشگیری از سندروم دامپینگ بسیار تاثیرگذار است.
در آخر
در مجموع، تغییرات ساختاری و عملکردی دستگاه گوارش به دنبال جراحی‌های گوارشی، اختلالات متابولیک ، بیماری‌های گوارشی مزمن و وغدد درون‌ریز هم‌چنین عوامل محیطی مانند تغذیه و مصرف مواد مخدر، از جمله مهم‌ترین علل بروز سندروم دامپینگ به شمار می‌روند. شناخت این عوامل و علائمی که در طول مقاله بیان شد می‌تواند در پیشگیری و درمان به موقع این اختلال تاثیر بسزایی داشته‌باشد.
