جراحی شکم یکی از مهم‌ترین عمل‌های جراحی است که در بسیاری از حالات از جمله بیماری‌های روده، کلیه، مثانه و همچنین شکم انجام می‌شود. این نوع جراحی با استفاده از ابزارهای مختلفی صورت می‌گیرد که از جمله آنها می‌توان به ابزارهای برش، گیره، سوزن، دستگاه‌های مختلف و… اشاره کرد. همچنین ابزارهای نوری نظیر لاپاروسکوپی و آندوسکوپی نیز برای انجام جراحی شکم بکار می‌روند. در این مقاله به معرفی ابزارهای اصلی مورد استفاده در جراحی شکم می‌پردازیم. پس با ما همراه باشید.
معرفی ابزارهای جراحی شکم
طیف وسیعی از ابزارها برای استفاده در طی یک عمل جراحی وجود دارد که در روش‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه با این ابزار در شیوه‌های مختلف جراحی شکم آشنا می‌شویم.
ابزار جراحی باز شکم
یکی از جراحی‌های شکمی جراحی به شیوه باز است که در زیر با ابزار این نوع روش اشاره می‌شود.
- آلیس: پنس آلیس، ابزاری جراحی دندانه‌دار است که برای برداشتن بافت‌های سفت مانند فاسیا به کار می‌رود.
- بابکاک: ابزاری فک دار با انتهای صاف است که به ساختارهای ظریف‌تر (مانند روده) اجازه می‌دهد تا به صورت غیرتروماتیک نگه داشته شود.
- دانهیلز: دانهیل پنس کوچکی با انتهای دندانه‌دار خمیده است که اغلب برای گرفتن عروق قبل از بستن استفاده می‌شود.
- فورسپس بافت لین: فورسپس بافت لاین دارای دندانهای به هم پیوسته است که امکان گرفتن بافت‌های سخت مانند فاسیا را فراهم می‌کند.
- لیتل وودز: فورسپس‌های چوب کوچک دارای دندانهای انتهایی هستند که برای گرفتن بافت‌های سخت مانند فاسیا استفاده می‌شود. البته از این ابزار اغلب برای ورود از طریق ناف برای جراحی لاپاراسکوپی استفاده می‌شوند.
- اسپنسر ولز: که به صورت منحنی یا مستقیم موجود است و می‌تواند برای بستن عروق با اندازه متوسط تا بزرگ قبل از بستن استفاده شود.
- دباکی: پنس غیر دندانهای است که در روش‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد، مهم‌تر از همه، می‌توان از آن برای گرفتن بافت‌ها (مانند روده) بدون آسیب رساندن به آنها استفاده کرد.
- خطوط: فورسپس‌های لاین ابزاری دندانه‌دار هستند که برای گرفتن بافت‌ها مفید هستند و به طور گسترده در تمام تخصص‌های جراحی استفاده می‌شوند (البته برای گرفتن روده از آن استفاده نمی‌شود).
- گالی‌ها: پنس گیلی، پنس دندانهای باریک است که اغلب برای گرفتن پوست استفاده می‌شود (برای گرفتن روده استفاده نمی‌شود)
- لانگنبک: یک جمع‌کننده قلابی شکل با انتهای L شکل است که برای حفظ بافت پشت یا جدا کردن لبه‌های زخم استفاده می‌شود. بسته به عمق حفره آنها نیاز به اندازه‌های کوچک، متوسط یا بزرگ دارند.
- نورفولک و نورویچ: جمع‌کننده نورفولک و نورویچ یک جمع‌کننده خود نگهدار است که برای باز نگه‌داشتن زخم‌ها و حفره‌های استفاده می‌شود، با انتهای صافی برای جلوگیری از آسیب بافت ایتروژنیک.
- تراورس: کشنده تراورز یک جمع کننده خود نگهدار است که دارای انتهای کوتاه برای باز نگه‌داشتن زخم‌های سطحی است.
- گیره حوله: گیره‌های حوله معمولاً برای محکم کردن حوله‌ها یا پرده‌ها در محل مورد استفاده می‌گیرند، اما در صورت لزوم می‌توان از آنها برای گرفتن دستمال استفاده کرد.
ابزار جراحی لاپاراسکوپی
لاپاراسکوپی یکی از روش‌های جدید جراحی شکمی است که در آن از ابزار زیر استفاده می‌کنند.
لاپاراسکوپ: اسکوپ‌های جراحی یکی از قدیمی‌ترین ابزارهایی هستند که پزشکان از زمان‌های قدیم مورد استفاده قرار می‌دادند. لاپاراسکوپ‌های جراحی مدرن که برای روش‌های کم تهاجمی استفاده می‌شوند، با لوله‌های توخالی ساده‌ای که به‌تدریج توسعه‌یافته و شامل لنزهایی برای دید بزرگ‌نمایی می‌شوند، فاصله زیادی دارند. امروزه اسکوپ‌ها بیشتر شبیه یک دستگاه با چندین قسمت هستند که شامل دوربین CCD، دستگاه مشاهده، پاک‌کننده لنز و دستگاه تأمین انرژی می‌شود.
درایور سوزن: جا سوزنی توسط جراحان لاپاراسکوپی برای نگه‌داشتن سوزن‌های بخیه هنگام بستن زخم‌ها استفاده می‌شود. . نگهدارنده‌های سوزن دارای سه قسمت فک، مفاصل و دسته هستند. این ساز بسته به شکل آرواره‌ها به صورت مستقیم یا منحنی طبقه‌بندی می‌شود.
تروکار: تروکار همراه با کاوشگر، چاقوی جراحی و کانولا یکی از قدیمی‌ترین وسایلی است که پزشکان از آن استفاده می‌کنند. یک تروکار به شکل خودکار است و دارای یک نقطه مثلثی تیز است. تروکارها معمولاً در داخل کانول‌های توخالی قرار می‌گیرند و در داخل حفره‌های بدن وارد می‌شوند تا به تخلیه مایعات کمک کنند. اکنون از تروکارها به عنوان دستگاه ورود اولیه و همچنین کانولای توخالی مورد استفاده در حین عمل یاد می‌شود. این ابزارها نقش مهمی در جراحی لاپاراسکوپی دارند. ابزارهایی مانند قیچی و گیره با استفاده از تروکارهای جراحی معرفی می‌شوند.
روده گیر: در جراحی روده با حداقل تهاجم از روده گیر استفاده می‌شود. گیره‌ها از طریق برش‌هایی که معمولاً بزرگ‌تر از ۵ میلی‌متر نیستند مانور داده می‌شوند. مزیت استفاده از گیره‌های لاپاراسکوپی این است که جراح را قادر می‌سازد تا بافت شکم را با دقت بدون نیاز به برش شکم بگیرد و دستکاری کند. گیره‌ها مشاهده، برداشتن و بیوپسی را تسهیل می‌کنند.
مش جراحی: فتق مش یک دستگاه قابل کاشت است که به عنوان داربست برای رشد بافت طبیعی شما عمل می‌کند و از این رو ناحیه را تقویت می‌کند.
یکی از روش‌های کاهش وزن انجام جراحی چاقی با روش لاپارسکوپی است. این کار حتما باید توسط جراح چاقی با سابقه انجام شود.
ابزار آندوسکوپی
یکی دیگر از روش‌های جراحی شکم آندوسکوپی است که در زیر به ابزار آن اشاره می‌کنیم.
تلسکوپ‌های ریجید: تلسکوپ‌های ریجید، با اندازه‌های مختلف، شامل منشورها و فیبرهای نوری هستند که در بدنه فلزی غیرقابل‌انعطاف قرار دارند. در انتهای تلسکوپ، چشمی سیاه‌رنگی قرار دارد که به هد کمرا متصل است. برای دیدن تصاویر، نیاز به نور داریم، بنابراین در قسمت انتهای تلسکوپ، برآمدگی فلزی وجود دارد که به فیبرهای نوری داخل تلسکوپ متصل است و محل اتصال کابل نور در این قسمت قرار دارد.
فایبروسکوپ‌ها: این دستگاه شامل تعدادی فیبر انتقال تصویر با کیفیت بالا در میان پوشش قابل انعطاف سیاه‌رنگی است و در ابتدای این فیبرها، آبجکتیوی برای دریافت تصویر و انتقال به فیبرهای نوری وجود دارد. در انتهای تلسکوپ‌های فلکسیبل، علاوه بر چشمی که قابلیت اتصال دوربین را دارد، دسته کنترلی جهت هدایت فایبروسکوپ در داخل بدن قرار دارد.
منبع نور: این دستگاه با قدرت و توان مختلف و همچنین نوع نورهای متفاوت مانند زنون، هالوژن و LED، نور مورد نیاز برای دیدن فضای تاریک داخل بدن را فراهم می‌کند. این دستگاه، نور تولید شده را از طریق کابل‌های متشکل از فیبر نوری، از منبع نور به تلسکوپ منتقل می‌کند.
کابل نور سرد: این کابل، از ابتدای دستگاه منبع نور شروع شده و انتهای آن به تلسکوپ‌های ریجید و یا فلکسیبل متصل می‌شود.
دوربین‌های آندوسکوپی: که شامل یک یونیت پردازشگر تصاویر و یک هد کمرا هستند که بر روی تلسکوپ قرار می‌گیرند. تصاویر دریافتی از داخل بدن از طریق کابل هد کمرا به سی‌سی‌یو انتقال داده شده و پس از پردازش تصویر، از طریق کابل‌های آنالوگ یا دیجیتال به مانیتورها منتقل می‌شوند.
مانیتور: مانیتور آندوسکوپی، دستگاهی است که تصاویر دریافتی از داخل بدن را نمایش می‌دهد، و به کمک آن، جراحان می‌توانند درمان‌های لازم را اعمال کنند.
جمع‌بندی
در این مطلب، با ابزارهای مورد نیاز در جراحی شکم آشنا شدیم. این ابزارها شامل ابزارهای جراحی‌های باز. همچنین ابزارهای نوری نظیر لاپاروسکوپی و آندوسکوپی بود که در جراحی شکم مورد استفاده قرار می‌گیرند.
