چاقی یک مشکل رو به رشد در سراسر جهان است که میلیون‌ها نفر را تحت تأثیر قرار داده و منجر به مشکلات سلامتی متعددی میشود. در حالی که عوامل زیادی وجود دارند که می‌توانند در چاقی نقش داشته باشند، افزایش ناگهانی وزن که با عنوان چاقی ناگهانی نیز شناخته میشود اغلب توسط ترکیبی از عوامل ایجاد میشود که علاوه بر مشکلات سلامتی، فشار روانی زیادی نیز به فرد وارد می‌کند. در این مقاله ضمن بررسی در مورد دلایل بروز چاقی ناگهانی، اینکه چه افرادی بیشتر در معرض آن قرار دارند را نیز مور بحث قرار می‌دهیم.
انواع بیماری ناشی از چاقی را بیشتر بشناسید
دلایل چاقی ناگهانی
چاقی ناگهانی و افزایش قابل توجه وزن بدن در مدت کوتاه، می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد و علیرغم اینکه در برخی موارد می‌تواند ناشی از بیماری، مصرف دارو و مشکلات هورمونی باشد، در بسیاری موارد نیز دلایل خارجی داشته که با تغییر آن‌ها می‌توان به راحتی این عارضه را کنترل کرد.
1- رژیم غذایی نامناسب
یکی از دلایل اصلی چاقی ناگهانی رژیم غذایی نامناسب است. در بسیاری موارد خود فرد متوجه تغییر در رژیم غذایی و افزایش کالری دریافتی خود نمی‌شود. مصرف مقادیر زیاد غذاهای فرآوری شده، فست‌فود و نوشیدنی‌های شیرین می‌تواند منجر به افزایش وزن در مدت زمان کوتاهی شوند. این غذاها معمولاً کالری، قند و چربی بالایی دارند که می‌توانند باعث
افزایش سریع وزن و چاقی ناگهانی گردند. علاوه بر این، مصرف بیش از حد الکل نیز می‌تواند به افزایش وزن ناگهانی کمک کند، زیرا الکل کالری بالایی دارد و علاوه بر این منجر به پرخوری میشود.
2- عدم فعالیت بدنی
یکی دیگر از دلایل چاقی ناگهانی عدم فعالیت بدنی است. افرادی که سبک زندگی کم‌تحرکی دارند و ورزش منظم انج
ام نمی‌دهند در معرض خطر بیشتری برای افزایش سریع وزن هستند. عدم تحرک می‌تواند منجر به متابولیسم کندتر شده و ذخیره چربی و افزایش وزن شدید را ایجاد کند.
3- کمبود خواب
علیرغم اینکه کمبود خواب در برخی افراد منجر به کاهش وزن میشود، در مواردی نیز موجب افزایش ناگهانی وزن را به دنبال دارد. کمبود خواب با تأثیر بر عادات غذایی و متابولیسم بدن می‌تواند به افزایش ناگهانی وزن کمک کند، زیرا کمبود خواب می‌تواند باعث عدم تعادل هورمونی شود که منجر به افزایش گرسنگی و هوس مواد غذایی شیرین و پرکالری میشود.
4- قرار گرفتن در معرض استرس زیاد
استرس با تحریک ترشح هورمون کورتیزول در بدن، باعث پایین آمدن متابولیسم بدن و میل به ذخیره چربی در بدن میشود. یکی از علائم چاقی ناشی از هورمون کورتیزول، تجمع بیشتر چربی در ناحیه شکم و پهلو است.
شاید تمایل داشته باشید در مورد چربی‌سوزی پهلو و شکم بیشتر بدانید
5- بارداری
بارداری و زایمان می‌تواند باعث افزایش ناگهانی وزن و چاقی در زنان شود. در دوران بارداری، بدن برای حمایت از رشد و نمو جنین دچار تغییرات زیادی میشود، از جمله افزایش چربی بدن و احتباس مایعات. این تغییرات می‌تواند منجر به افزایش وزن شود که بخشی طبیعی و سالم از فرآیند بارداری است.
کاهش وزنی که در دوران بارداری به‌دست‌آمده، ممکن است به راحتی پس از زایمان میسر نباشد. این می‌تواند به دلیل عوامل مختلفی از جمله تغییرات هورمونی، استرس، کمبود خواب و مشکل در یافتن زمان برای ورزش و رژیم غذایی سالم در حین مراقبت از نوزاد باشد.
در مورد جراحی لاغری بیشتر بدانید
6- مصرف دارو
برخی داروها نیز باعث افزایش وزن شدید در بازه‌های زمانی کم و چاقی ناگهانی می‌شوند. داروهایی مانند داروهای ضدافسردگی، داروهای ضد روان‌پریشی و استروئیدها می‌توانند به‌عنوان یک عارضه جانبی باعث افزایش وزن شوند. علاوه بر این، داروهای ضدبارداری هورمونی نیز ممکن است منجر به افزایش وزن در بانوان شود.
در ادامه تعدادی از داروها را که باعث چاقی ناگهانی می‌شوند، معرفی خواهیم کرد.
مصرف استروئیدها
مصرف استروئیدها، چه به دلایل پزشکی و چه به‌عنوان بخشی از یک رژیم بدن‌سازی، می‌تواند به دلیل افزایش توده عضلانی و چربی بدن، منجر به افزایش سریع وزن شود.
مصرف داروهای ضدافسردگی SNRI
هرچند تاکنون رابطه‌ی کاملاً روشن و قطعی در مورد مصرف داروهای ضدافسردگی و چاقی مشاهده نشده است، اما آمارها نشان می‌دهد که مصرف داروهای افسردگی مانند بوپروپیون، دولوکستین و سرترالین در 6 ماهه اول مصرف باعث چاقی در برخی از بیماران میشود. میزان تغییر وزن می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد و همچنین دوز دارو و نوع آن در بروز چاقی ناگهانی بسیار تأثیرگذار است.
مصرف داروهای دیابت
مصرف داروهای دیابت مانند انسولین و تیازولیدین دیون باعث افزایش وزن و چاقی ناگهانی می‌شوند. هرچند که همه‌ی داروهای مربوط به دیابت چاق‌کننده نیستند، اما اگر در صورت مصرف داروهای دیابت دچار افزایش وزن می‌شوید، لازم است که با اصلاح سبک زندگی و ورزش تا جای ممکن آن را کنترل کنید و از قطع مصرف دارو و یا گرفتن رژیم‌های کم‌کالری بپرهیزید.
7- چاقی ناگهانی در اثر بیماری
اگر داروی خاصی مصرف نمی‌کنید و رژیم غذایی شما نسبت به قبل هیچ تغییری نکرده است، چاقی ناگهانی ممکن است نشانه‌ای از وجود بیماری در بدن شما باشد. در چنین شرایطی باید این علامت را جدی بگیرید، و سریعاً برای انجام آزمایشات مربوطه به پزشک مراجعه کنید.
چندین بیماری وجود دارد که می‌تواند باعث افزایش ناگهانی و چاقی ناگهانی شود. در حالی که افزایش وزن همیشه علائم این بیماری‌ها نیست، اما ابتلا شدن به آن‌ها می‌تواند در افزایش وزن بدن نقش داشته باشند. برخی از شایع‌ترین شرایط پزشکی که می‌توانند باعث چاقی ناگهانی شوند عبارت‌اند از:
کم‌کاری تیروئید (Hypothyroidism)
کم‌کاری تیروئید وضعیتی است که در آن غده تیروئید به اندازه کافی هورمون‌های تیروئیدی مورد نیاز بدن را تولید نمی‌کند. این بیماری منجر به متابولیسم کندتر و افزایش وزن میشود. در چنین شرایطی حتی اگر فرد مقادیر زیادی غذا مصرف نکند و تغذیه سالم و تحرک کافی داشته باشد، باز هم ممکن است با افزایش وزن مواجه شود.
برای درمان کم‌کاری تیروئید لازم که سریعاً به پزشک مراجعه کنید و گذراندن دوره‌ی درمان، غده تیروئید
سندرم کوشینگ (Cushing’s syndrome)
سندرم کوشینگ وضعیتی است که در آن بدن کورتیزول بیش از حد تولید می‌کند، هورمونی که می‌تواند باعث افزایش وزن و افزایش چربی بدن شود. سندرم کوشینگ زمانی که به مدت طولانی در معرض استرس هستید و یا داروهای استروئیدی استفاده می‌کنید، اتفاق می‌افتد.
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
سندرم تخمدان پلی کیستیک ()PCOS یک اختلال هورمونی است که زنان را تحت تأثیر قرار می‌دهد و می‌تواند باعث افزایش وزن ناگهانی به دلیل مقاومت به انسولین شود که می‌تواند منجر به افزایش ذخیره چربی شود.
سندرم پرادر ویلی (Prader-Willi syndrome)
سندرم پرادر ویلی یک اختلال ژنتیکی نادر است که باعث احساس گرسنگی دائمی میشود و منجر به پرخوری و افزایش سریع وزن میشود.
انسولینوم (Insulinoma)
انسولینوم یک تومور نادر از تومورهای نورواندوکرین پانکراس است که می‌تواند باعث شود بدن مقادیر بیش از حد انسولین تولید کند و منجر به افزایش وزن و افزایش چربی بدن شود.
کلام آخر
توجه به این نکته مهم است که افزایش ناگهانی وزن ممکن است همیشه علامت یک بیماری نباشد. در برخی موارد، ممکن است به دلیل عوامل سبک زندگی مانند رژیم غذایی نامناسب، عدم فعالیت بدنی، استرس یا مصرف دارو باشد. اگر افزایش وزن و چاقی ناگهانی را تجربه می‌کنید، مهم است که با ابتدا بررسی سبک زندگی خود علت زمینه‌ای را تعیین کرده و یک برنامه درمانی مناسب تهیه کنید.
