عمل جراحی پانکراس و علت های آن
جراحی پانکراس یا پانکراتکتومی عملی است که برای برداشتن کل یا قسمتی از پانکراس انجام میشود. پانکراس یا لوزالمعده یک عضو حیاتی در بدن انسان است. این عضو در قسمت سمت چپ بالای شکم و پشت معده قرار دارد و توسط اندام‌های گوارشی دیگر به خصوص روده کوچک، کبد و طحال احاطه شده است. بافت پانکراس به صورت اسفنجی و طول آن حدود 15 تا 25 سانتی‌متر است. لوزالمعده به شکل گلابی مسطح یا ماهی است و به صورت افقی در شکم قرار گرفته است.
پانکراس دو وظیفه مهم در بدن دارد، این عضو با کبد و مجاری حامل صفرا کار می‌کند و آنزیم‌هایی را ترشح می‌کند که به هضم غذا به خصوص چربی‌ها و پروتئین‌ها کمک می کند. لوزالمعده همچنین هورمون‌هایی ترشح می‌کند که به مدیریت قند خون بدن کمک می‌کنند. در واقع می‌توان گفت که دو نوع غدد درون‌ریز و برون‌ریز در پانکراس وجود دارد، غدد درون‌ریز قند خون را تنظیم می‌کنند و غدد برون‌ریز به هضم غذا کمک می‌کنند. درباره علت عمل جراحی پانکراس بخوانید.
علت جراحی پانکراس چیست؟
علت‌های گوناگونی وجود دارد که باعث میشود فرد نیاز به جراحی پانکراس پیدا کند. با توجه به عارضه‌ای که فرد مبتلا است، جراحی پانکراس می‌تواند باعث درمان، پیشگیری یا بهبود کیفیت زندگی بیمار شود. از جمله این علت‌های جراحی پانکراس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کیست‌های پانکراس: کیست‌ها توده‌های پر از مایع هستند که در مجاری پانکراس ایجاد می‌شوند. این کیست‌ها می‌توانند خوشخیم، پیش‌بدخیم یا بدخیم باشند.
- التهاب پانکراس یا پانکراتیت: وجود التهاب در لوزالمعده، مانع از کارکرد مناسب این عضو میشود. االتهاب‌های پانکراس می‌توانند درد جزئی یا شدید در شکم ایجاد کنند. این دردها گاها به صورت ناگهانی خود را نشان می‌دهند، اما گاهی نیز به صورت یک بیماری مزمن ظاهر می‌شوند.
- سرطان پانکراس: سرطانهای لوزالمعده انواع مختلفی دارند و با توجه به نوع و میزان پیشرفت این بیماری فرد نیاز به جراحی پیدا می‌کند.
- سرطانهای مجرای صفراوی: این بیماری در بافت‌های صفراوی نزدیک یا داخل لوزالمعده ایجاد میشود.
عوارض جراحی پانکراس چیست؟
با توجه به اینکه جراحی پانکراس یک مداخله پزشکی سنگین است ممکن است عوارض ناخواسته‌ای نیز داشته باشد. بعضی از این عوارض کوتاه مدت هستند و مدتی بعد از عمل از بین می‌‌روند، اما بعضی از آنها ممکن است به مدت طولانی با فرد همراه باشند. به طورکلی ایجاد عفونت و لخته در خون عارضه‌ای است که ممکن است در تمام اعمال جراحی پیش بیاید. اما از عوارض شایع و اختصاصی بعد از جراحی پانکراس می‌توان به نشت شیره پانکراس از محل برش اشاره کرد. به همین خاطر فرد جراحی شده، مدتی در بیمارستان می‌ماند تا تحت کنترل باشد. تغییرات گوارشی از دیگر عوارض جراحی این عضو است. از دیگر عوارض جراحی پانکراس می‌توان به کاهش وزن و امکان ابتلا به دیابت اشاره کرد. در هر حال پزشک باتجربه و متعهد، با در نظر گرفتن وضعیت بیمار و عوارض پیش رو، زمانی پیشنهاد جراحی می‌دهد که نفع این عمل بیشتر از عوارض باشد.
انواع جراحی
جراحی پانکراس با توجه به عارضه به وجود آمده در قسمت‌های مختلف آن انجام می‌گیرد. قسمت سر پانکراس پهن، قسمت وسط آن متوسط و قسمت دم آن باریک است. جراحی در هر یک از این قسمت‌ها نام مخصوصی دارد .
- پانکراتکتومی دیستال: جراحی در قسمت انتهایی یا دم پانکراس را پانکراتکتومی دیستال می‌گویند در واقع دیستال به معنای دور یا دورترین قسمت از مرکز است و به همین علت جراحی در انتهای این عضو را با این کلمه نام‌گذاری کرده اند. این قسمت از پانکراس به طحال متصل است. با توجه به گستردگی ضایعه ممکن است هنگام برداشتن این قسمت طحال نیز از بدن خارج شود. عمل جراحی پانکراس دیستال حدود ۴ساعت طول می‌کشد.
- پانکراتکتومی مرکزی: در این نوع جراحی پانکراس قسمت دم و سر این عضو حفظ میشود و قسمت مرکزی آن از بدن خارج میشود. این نوع جراحی پیچیده‌تر است اما در صورت موفقیت باعث حفظ بیشتر پانکراس میشود و نیازی به جدا کردن اندام اضافی از بدن نیست.
- پانکراتیکودئودنکتومی یا جراحی ویپل: رایج ترین نوع عمل پانکراس پانکراتیکودئودنکتومی یا ویپل است که همان خارج کردن قسمت سر پانکراس است. این عمل روشی است که به وسیله دکار آلن ویپل بر روی پانکراس انجام شده است. این عمل یک عمل تقریبا پیچیده است و برای برداشتن تومورها و سایر اختلالات پانکراس، روده و مجرای صفراوی انجام میشود. پس از اتمام عمل ویپل جراح سایر قسمت‌های دستگاه گوارش را به هم متصل می‌کند تا مریض بتواند غذا را به صورت عادی هضم کند.
- پانکراسدئودنکتومی پانکراتکتومی کامل: اگر کل عضو پانکراس تحت تاثیر بیماری آسیب ببیند و بافت سالمی در آن وجود نداشته باشد پزشک مجبور میشود کل پانکراس را خارج کند. ممکن است همراه با پانکراس طحال، کیسه صفرا، عروق و غدد همراه آن نیز خارج شود. خارج کردن کامل پانکراس عمل پیچیده‌ای است و حدود 6 ساعت طول می‌کشد.
آیا بعد از عمل پانکراس و خارج کردن آن امکان زندگی وجود دارد؟
شاید برای شما سوال پیش بیاید که بعد از خارج کردن پانکراس از بدن فرد زنده می‌ماند یا نه؟ جواب مثبت است. البته با خارج کردن کامل پانکراس آنزیم‌ها و هورمون‌هایی که توسط این عضو تولید میشود دچار اختلال میشود. بنابراین ممکن است بدن در تنظیم قند خون و جذب مواد مغذی دچار مشکل شود. در این حالت باید از جایگزین‌هایی برای رفع مشکل استفاده شود. برای مثال چون انسولین بدن در پانکراس تولید میشود و حذف این عضو ممکن است باعث وابسته شدن بدن به انسولین دارویی شود. اما اگر پانکراس به طور کامل خارج نشود ممکن است انسولین تولید شده در سلول‌های باقیمانده برای بدن کافی باشد. گاهی اوقات حتی اگر پانکراس به طور کامل خارج شود پزشک می‌تواند سلول‌های تولید کننده انسولین را حفظ کند و یا برخی از سلول‌ها را به کبد پیوند بزند در این حالت احتمال ابتلا به دیابت کم است.
قبل از جراحی پانکراس چه کار هایی باید انجام شود؟
قبل از عمل جراحی پانکراس سابقه پزشکی و داروهایی که مصرف می‌کنید توسط کادر درمان چک میشود. ممکن است پزشک از شما بخواهد بعضی از آزمایش‌ها را قبل از جراحی پانکراس انجام دهید.
اگر الکل مصرف می‌کنید بهتر است با پزشک خود صادق باشید. زیرا مصرف این ماده در حین عمل و بعد از آن ممکن است عوارضی ایجاد کند. در این حالت پزشک از شما خواهد خواست که مصرف الکل را متوقف کنید. اگر داروهای رقیق کننده خون نیز مصرف می‌کنید حتما با پزشک خود در میان بگذارید. زیرا احتمالا قطع این داروها قبل از عمل الزامی باشد.
دکتر عبدالله زندی، بهترین جراح پانکراس در تهران
به وجود آمدن هرگونه خطایی در حین جراحی پانکراس می‌تواند خطرات جبران ناپذیری داشته باشد. با توجه به آناتومی این اندام، که در نزدیکی معده و روده و همچنین طحال قرار دارد؛ باید دقت لازم را در حین جراحی داشت. انتخاب بهترین جراح پانکراس تهران می‌تواند خطر بروز هر گونه مشکلی را در بیمار شما به حداقل برساند.
دکتر عبدالله زندی با سابقه بیش از 20 سال در زمینه جراحی‌های دستگاه گوارش و به خصوص پانکراس و معده؛ این جراحی‌ها را با به روز‌ترین متد‌های دنیا انجام می‌دهد. دکتر زندی این اعمال جراحی که پیش‌تر به صورت عمل جراحی باز صورت می‌گرفت؛ امروزه با تجربه و مهارت زیاد خود با روش‌های جدید انجام می‌دهد.
کلام آخر
در این مقاله سعی کردیم دید کوتاهی از عمل جراحی پانکراس به شما بدهیم. اما مطمئنا برای دریافت اطلاعات بیشتر باید جوانب بیماری بیشتر بررسی شوند. اگر پانکراس شما مشکل دارد و پیشنهاد جراحی به شما داده شده است حتما با متخصص حاذق در این زمینه مشورت کنید. می‌توانید برای مطمئن شدن و تصمیم گیری صحیح‌تر به چند متخصص مراجعه کرده و تصمیم نهایی را بگیرید. به هر حال پزشک متخصص با بررسی همه جانبه شرایط بیمار بهترین پیشنهاد را به او خواهد داد.