رفلاکس معده چیست : بازگشت غیر‌عادی اسید معده به مری و آزرده شدن مری در اثر بازگشت اسید معده را اصطلاحا رفلاکس گویند. مواد غذایی از طریق لولهای به نام مری وارد معده می‌شود و هضم آن توسط اسید و شیره‌ی معده آغاز می‌گردد. در حالت طبیعی، دریچهای به نام دریچه مری، بین مری و معده قرار دارد که اجازه می دهد غذا از مری وارد معده شود ولی از بازگشت غذا به مری جلوگیری می‌کند اگر مری به خوبی بسته نشود یا بی‌موقع باز شود اسیده معده به داخل مری باز می‌گردد و مری آسیب می‌بیند زیرا معده با توجه به تماس زیاد با این ماده در مقابل اسید معده مقاوم شده اما مری مقاومتی در برابر آن ندارد که این امر باعث آسیب رسیدن به مری می‌شود.
پزشکان بر این باورند که اگر علائم ریفلاکس معده بیش از دو‌بار در هفته اتفاق افتد، به احتمال زیاد فرد به این بیماری مبتلاست. بیماری رفلاکس معده را می‌توان به انواع مختلفی تقسیم بندی کرد. در رفلاکس کلاسیک به طور معمول محتویات معده فقط در مری بالا می‌آیند و به حلق نمی‌رسند. علائم رفلاکس کلاسیک بیشتر به صورت سوزش سردل (سوزش معده) بروز می‌کنند.
علائم رفلاکس معده
- ترش کردن: احساس بازگشت مایع تلخ یا ترش از معده به دهان
- سوزش زیر جناغ سینه که این سوزش ممکن است به گلو نیز برسد
- درد در زیر جناغ سینه
- گیر کردن غذا
- حالت تهوع (بخصوص هنگام صبح)
- باد گلو و آروغ زدنهای مکرر و سکسکه
- جمع شدن بیش از حد بزاق در دهان و سرفههای مکرر بدون علت
- تلخ شدن دهان
- برگشت آب و مواد غذایی از معده به دهان
به طور کلی سوء هاضمه با درد و ناراحتی در بالای شکم همراه است. احساس ناراحتی معده، داشتن حالت تهوع و استفراغ و احساس سیری آزاردهنده از علائم سوء هاضمه است.
علائم مهم رفلاکس، ترش کردن و سوزش زیر جناغ سینه است، اما بسیاری از بیماران مبتلا به رفلاکس، این علائم را ندارند و فقط از سایر علائم ذکر شده شکایت می کنند. مواد غذایی چرب، ادویهها، شکلات، کافئین، پیاز، نوشابه، الکل و دخانیات، پرخوری، چاقی و حاملگی، دراز کشیدن بعد از غذا خوردن، مصرف داروهای آرامبخش، داروهای اعصاب، برخی از داروهای ضد فشار خون و بیماریهایی از جمله دیابت و زخم معده و همچنین استرس ازعوامل تشدید کنندهی رفلاکس معده هستند.
نخستین گام برای بهبود رفلاکس تغییر شیوه زندگی و رژیم غذایی اصولی است. هدف از رژیم درمانی، پیشگیری از برگشت محتویات مری، پیشگیری از درد و تحریک مخاط ملتهب مری و کاهش ترشحات اسیدی معده می‌باشد.
پزشکان توصیه می‌کنند در رفلاکس تمرکز بر حجم وعدههای غذایی و محتویات آن باشد؛ وعده های غذایی بزرگ و پرچرب موجب کاهش فشار اسفنگتر تحتانی مری (عضلات مری)، تاخیر در تخلیه معده و افزایش تولید اسید می‌شود بنابراین مصرف وعدههای کم حجم در دفعات متعدد منجر به کاهش خطر بازگشت محتویات معده به مری می‌شود.
چه عواملی احتمال ابتلا به رفلاکس معده را افزایش می دهد؟
- چاقی
- بارداری
- اختلالات بافت مرتبط، مانند اسکلرودرمی (پوست بیماران ضخیم، سفت و خشک می‌شود)
- تخلیه با تاخیر معده
ارتباط چاقی و رفلاکس اسید معده
یکی دیگر از عوامل رفلاکس معده چاقی است. چاقی باعث افزایش فشار داخل شکمی می‌شود که عاملی برای ایجاد رفلاکس و فتق هیاتال است، بنابراین کاهش وزن به طور اصولی و با مشورت پزشک و همراه با رژیم غذایی تا حدودی خطر رفلاکس را کاهش میدهد. مصرف بیش از حد مواد غذایی و سریع خوردن غذا باعث کش آمدن معده می‌شود. نتیجه‌ی کش آمدن معده باز شدن دریچه‌ی مری است که در این حالت اسید معده به مری باز می‌گردد.
راه‌های کاهش نشانه ها
در قدم اول درمان رفلاکس اسید معده، رژیم غذایی، برنامه ورزشی مناسب و مصرف داروهای تجویز شده، قرار دارند. اما مشکل زمانی پیچیده می‌شود که فرد به چاقی مفرط دچار باشد و بدن فرد به روش‌های مرسوم و ابتدایی برای کاهش وزن پاسخ ندهد در چنین شرایطی ممکن است پزشک، جراحی لاغری مانند عمل بای پس معده و یا عمل اسلیو معده را پیشنهاد دهد، که در هر دو روش سعی بر این است که سلامتی بیمار حفظ شود. پرهیز از مصرف غذاهای دارای اسید بالا مانند آب مرکبات، گوجه فرنگی، ترشیها و ادویهها در کاهش رفلاکس معده موثر است همچنین مصرف غذاهای پرچرب، غذاهای سرخ کردنی، سسها، غذاهای آماده از جمله سوسیس و کالباس، شکلات، نوشیدنیهای شیرین شده، چای، قهوه، ترشی و غذاهای پرادویه تا حد امکان باید کاهش یابد.
پزشکان مصرف غذاهای ضد نفخ مانند نعناع و پونه که باعث کاهش فشار اسفنگتر تحتانی مری می شود را توصیه می‌کنند. علاوه بر تغییر رژیم غذایی، تغییر در شیوه زندگی هم میتواند در کنترل این بیماری موثر باشد؛ از جمله پرهیز از مصرف دخانیات، پرهیز از خوردن مواد غذایی دو تا سه ساعت قبل از خوابیدن، پرهیز از پوشیدن لباسهای تنگ، دراز کشیدن بعد از غذا و همچنین بالا آوردن سر در هنگام خواب برای افرادی که رفلاکس شبانه دارند می تواند مفید باشد.
